Akademik Veri Yönetim Sistemi
IX. Uluslararası Batı Kültürleri ve Araştırmaları Sempozyumu, Konya, Türkiye, 15 - 17 Eylül 2025, ss.79, (Özet Bildiri)
Özet
Bu çalışmada, Jacques Ellul’ün teknik kuramı merkezinde Benjamin Fogel’in Irina’ya Göre Şeffaflık (2019) adlı romanı incelenecektir. Ellul’e göre teknik, insanın hizmetinde olan bir araçtan öte, kendi iç mantığıyla işleyen ve bağımsız biçimde gelişen bir sistemdir. Modern toplumda teknik ilerleme, etik, estetik ya da siyasal kaygılarla değil, yalnızca verimlilik ve uygulanabilirlik ölçütleriyle ilerler. Bu durum, bireyin özgürlüğünü tehdit eden bir “teknik otonomi” doğurur. Tekniğin tahakkümü diyebileceğimiz bu durum toplumun her alanında kaçınılmaz olarak karşımıza çıkar. Çalışmamızda inceleyeceğimiz Benjamin Fogel’in Irina’ya Göre Şeffaflık başlıklı romanında da tekniğin baskın olan bu yönü irdelenecektir. Roman, 2058 yılında geçen bir gelecek senaryosu çerçevesinde, bireylerin tüm verilerinin kamuya açık olduğu, internetin gelişmiş sürümü olan “Ağ” sisteminde şekillenir. Şeffaflık, bu toplumda yalnızca bir etik değer değil, aynı zamanda toplumsal zorunluluktur. Gözetim gönüllülük üzerinden meşrulaştırılır; bireyler kendi derecelerini artırmak için davranışlarını algoritmalara göre düzenler. Ana karakter Camille’in (diğer adıyla Dyna Rogne) kimliğini gizleyerek sistemin dışına çıkma çabası, Ellul’ün teknik sistemin kapsayıcılığına dair uyarılarını doğrular. Bu bağlamda romanın kurgusu, teknik sistemin yalnızca fiziksel değil, zihinsel düzlemde de totaliter bir yapıya dönüştüğünü gösterir. Bu çalışmada, teknik otonomi, etik değerlerin silinmesi, rızanın inşası ve öngörülebilirliğin egemenliği gibi temalar tartışılacak, edebiyat ile teknik arasındaki kesişim değerlendirilecek, dijital çağda etik, özgürlük ve direniş gibi kavramlar yeniden tartışmaya açılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Teknisyen sistem, tekniğin tahakkümü, gözetim toplumu, edebiyat ve teknik