KİL’2023, 19.ULUSAL KİL SEMPOZYUMU , Eskişehir, Türkiye, 6 - 09 Eylül 2023
Eskişehir’ in Mihalıççık ilçesi Karaçam köyü civarında Dağküplü
ofiyolitik melanjının peridotit-serpantinitlerinin lateritleşmesi sonucu nikel
ve demirce zengin lateritik yataklar oluşmuştur. Bu çalışmada, yatağın Adatepe
ve Belek sektörlerinde kalınlıkları bir kaç metreye, uzunlukları 10 metreye
varan ve eğimli damarlar halinde görülen mavi, mavimsi yeşil kil oluşumları
saptanmıştır. Bu damarlar lateritik zonları kesmektedir. Bu kil oluşumlarının
mineral bileşimleri XRD tüm kaya ve kil fraksiyonu çekimleri ile
belirlenmiştir. Halloysitler; hidro halloysit ve meta halloysit yapısında olup,
10 Å ve 7 Å’daki pikleri ile tanımlanmışlardır. Adı geçen sektörlerden alınan 4
adet halloysit örneğinin kristal morfolojileri SEM-EDS yöntemi ile incelenmiş ve
nano boyutlu tüp yapıları sundukları görülmüştür. Tüm örneklerde yapılan 100
den fazla nokta analizinde Si ve Al ana elementlerinin yanı sıra her analizde Cr
element pikleri de belirlenmiştir. Genellikle daha az miktarlarda Fe, Ca, Mg,
Ni ve Zn element pikleri de gözlenmiştir. Örneklerin ICP-MS yöntemi ile yapılan
jeokimyasal analizlerinde SiO2 değerlerinin % 36.6-43.4, Al2O3’
in % 23.9-29.4, Cr2O3 değerlerinin ise % 5.00- 10.4
arasında oldukları belirlenmiştir. Ayrıca % 3.8 den düşük Fe2O3,
% 0.5’ den az CaO ile % 1.35’ den az MgO içerikleri saptanmıştır. Eser elementlerden
ise 3000 ppm civarı Ni, 1000 ppm’ e varan As ve 1900 ppm’ lere kadar çıkan F
değerlerine çok az oranlarda da olsa Cu, Sb, Zn ve Bi elementlerinin eşlik
ettiği görülmüştür. Sonuç olarak Karaçam köyü lateritik nikel yatakları içinden
alınan 4 örneğin de Krom Halloysit türünde kil mineralinden oluştukları
saptanmış ve bunun da dünyada ve Türkiye’ de lateritik yataklara özgü bir ilk bulgu
olduğu söylenebilir.
As a result of lateritization processes of
peridotites-serpentinites of Dağküplü ophiolitic melange, lateritic nickel and
iron ore deposits are formed around Karaçam villages of Mihalıççık province of
Eskişehir, Turkey. In this study, blue to bluish green colored inclined clay
veins with around a few meter thicknesses and 10 meter lengths are observed in
Adatepe and Belek sectors of ore deposit. These veins intersect the lateritic
zones. Mineralogical compositions of these clay occurrences have been obtained
by whole rock and clay fraction XRD patterns. Halloysites are hydrohalloysite
and metahalloysite types determined by 10 Å ve 7 Å peaks. Crystal morphologies of 4 halloysite samples
collected from above mentioned sectors have been investigated by SEM-EDS
methods revealed nanotube structures. By over 100 point analyses realized on
all samples, in addition of Si and Al major elements, high concentrations of Cr
element have been determined. Small amounts of Fe, Ca, Mg, Ni and Zn element
peaks are also observed. Due to ICP-MS geochemical analyses of samples; SiO2
contents vary between 36.6-43.4%, Al2O3 between
23.9-29.4% and Cr2O3 values 5.00 to 10.4%. In addition,
Fe2O3 contents are below 3.8%, CaO below 0.5% and MgO
below 1.35%. Around 3000 ppm Ni, up to 1000 ppm As and 1900 ppm F are
determined along with trace amounts of Cu, Sb, Zn and Bi. Consequently, all 4
samples collected from Karaçam lateritic nickel deposits revealed that they are
Chrome Halloysites which can indicate a first observation and result in
lateritic deposits both in Turkiye and the world.