Akademik Veri Yönetim Sistemi
3.Ulusal Radyoterapi Kongresi, Antalya, Türkiye, 27 - 30 Nisan 2023, ss.2-3
GİRİŞ: Prostat kanseri tedavisi alan hastalarda yumuşak doku sınırlarını ve yapılarını görebilmek için IGRT
tekniğinde CBCT görüntülerine ihtiyaç duyulmaktadır.Alınan CBCT görüntüleri hastalarda doz artışına sebep
olmaktadır fakat mesane doluluklarını ve yumuşak doku pozisyonlarını karşılaştırabilmek için bu uygulama işimizi
kolaylaştırmaktadır.
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisinde yaptığımız çalışmada 10 prostat hastasının planlama
için çekilen BT görüntüleri ile haftada 2 gün çekilen CBCT görüntüleri üzerinden mesane doluluklarını
karşılaştırdık.Amacımız ilk gün planlama BT deki setup a uygun gittiğimizde oluşabilecek farkları gözlemlemekti.
YÖNTEM: Kliniğimizde Ocak 2022 tarihinden itibaren prostat kanserli 10 hasta değerlendirildi.Planlama BT si
öncesi hastalara lavman uygulandı.1 saatlik sürede bağırsak temizliği yapmaları ve sonrasında 1 litre suyu 30
dakikada bitirip 30 dakika da sıkışma süresi olacak şekilde eğitim verildi.Planlama BT si üzerinden hastalara eclipse
tedavi planlama sisteminde IMRT ve VMAT tedavi planları hazırlandı.Hastalara tedavi boyunca haftada 2 gün
CBCT çekildi.Bazı durumlarda (mesane boş olduğunda ya da rektum dolu olduğunda) hasta kaldırılıp tekrar CBCT
ile tedaviye alındı.Hastaların tedavileri bittiğinde BT mesane hacmi ve CBCT mesane hacimleri konturlama ile
ölçülerek ortalama bir değer çıkarıldı ve BT mesane hacimleriyle karşılaştırıldı.Bu değerler üzerinden bir standart
hata değeri elde edildi.Hastaların mesane hacim verileri SPSS(2016) programıyla analiz edildi.SPSS paket
programında değerler analiz edilirken istatistiksel olarak uygulanan birçok analiz ve tahmin yöntemleri kullanılan
değişkenlerin Normal dağılım göstermesi halinde geçerlidir.Bu nedenle dağılımın, Normal olmadığı durumlarda
yapılan analiz geçerliliğini kaybetmektedir. Bu yüzden bu çalışmada planlamada dahil edilen hasta mesane hacim
değerlerinin Normal dağılıma uygun olup olmadığı incelenmiştir. Çalışmamızda tek değişkenli Normallik için
analitik testler incelenmiştir.Literatürde; bu testler Ki-kare Uygunluk, Kolmogorov-Smirnov, Shapiro-Wilk ve diğer
normallik testleri olarak geçmektedir.Bu çalışmada gözlem sayısı az olduğu için Shapiro-Wilk testi diğer testlere
göre daha iyi sonuç vereceğinden bu test kullanılarak p değerlerinin 0,05’den büyük olup olmadığı araştırılmıştır.
SONUÇ VE TARTIŞMA:Tedavi süreleri boyunca bazı hastalarda günlük sıkışma sürelerinde değişiklik olduğu
gözlemlendi. Hastaların bir kısmı daha erken sıkışma yaşadığını ifade ederken diğerleri verilen sürede daha az
sıkıştığını ifade ettiler. Elde etmiş olduğumuz değerlere bakıldığında her ne kadar içirilen su miktarına ve bekleme
sürelerine dikkat edilse de, aslında BT mesane hacmine göre CBCT sonuçlarının beklenildiği gibi olmadığı
görülmüştür. Rutin ölçümleri değiştirmediğimizde sonuçları aşağıdaki Tablo 1’de gösterildiği gibidir. Hasta
verileriyle testlerin uygulanabilmesi için verilerin dağılımının normal olması gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: CBCT, IGRT, IMRT, SPSS, VMAT
Tablo 1. BT mesane hacim değerlerinin SPSS uygulamasıyla incelenmesi
HASTA NUMARASI ORTALAMA DEĞER STANDART HATA P
1 157,95 19,49 0,122
2 203,73 24,64 0,183
3 372,41 33,80 0,870
4 405,59 24,49 0,644
5 152,63 17,21 0,002
6 245,71 20,96 0,290
7 382,68 49,31 0,466
3
Çalışmada kullanılan veriler, tek değişkenli olduğu için örneklemde bir değişkene ilişkin gözlemlerin normal
dağılım gösterip göstermediği araştırılmıştır. Normallik varsayımı için önce veriler SPSS paket programına girilerek
sonuçlar elde edildi. Tablo 1’de her hasta BT mesane hacim değerlerinin hepsi için 10 farklı hacim değerlerinin;
ortalama, standart hata, ve p değerleri hesaplandı. Değerler, SPSS uygulamasında hesaplanarak elde edildi. Tablo
1’deki p değerleri ise gözlem sayısının 50’den az olmasından dolayı SPSS hesaplamasındaki Kolmogorov-Smirnov
testinin değerlerinden yararlanılmıştır. p değerleri Tablo 1’de görüldüğü gibi 5. hasta dışında 0.05 değerinin
üstündedir. Bu durumda 9 hasta için elde edilen verilerin hipotezi kabul edilebilir, yani veriler Normal dağılım
göstermiştir. 1 hasta için (5 numaralı hasta) Normal dağılım göstermediği görülmektedir. Hasta sayısının az
olması ve de alınan BT hacim değerlerinin az olmasından (10) dolayı kapsamlı bir istatistiksel araştırma
yapılamamıştır. Ancak çalışma gruplarının artırarak hasta veri sayısının artması ile ileriki dönemde daha kapsamlı
istatistiksel çalışmalar yapılacaktır.