Tarihselci Yöntem ve Bilim Tarihi

Nalçacı E. (Editor)

Yazılama, İstanbul, 2023

  • Publication Type: Book / Vocational Book
  • Publication Date: 2023
  • Publisher: Yazılama
  • City: İstanbul
  • Ankara University Affiliated: Yes

Abstract

İkinci Baskıya Önsöz

2017’de ilk baskısı yapılan Tarihselci Yöntem ve Bilim Tarihi geçen süre içinde tükendi ve bütün mütevazılığine rağmen benimsediği yöntemle bilim tarihi çalışmalarına etkide bulunduğu görüldü. İkinci genişletilmiş ve gözden geçirilmiş baskısının ise bu etkiyi çoğaltmasını bekliyoruz.

İlk baskıdaki bölümlerde görebildiğimiz hatalar düzeltildi ve yeni içeriklerle geliştirildi. Ayrıca kitaba dört yeni bölüm eklendi.

Yeni eklenen bölümlerden ikisi bir bilim insanının yaşam öyküsüne odaklanmaktan çok bir insanın yaşamına sıkıştırılamayacak süreçleri ele alıyor. Bunlardan ilki Bilim insanlarını yüzyıllar boyunca düzenin hizmetine sokan paradigma: Biyolojik belirlenmecilik adlı bölüm. Birkaç yüzyıldır eğer bilim insanları ırkçı ve biyolojik hareketin toplumsal hareketi belirlediğine ilişkin görüşlere sahiplerse bu ancak tarihselci yöntemle açıklanabilecek bir olgudur. Toplumsal eşitsizliğin sürmesinden yana olan egemen sınıflar bilim insanlarını bu eşitsizliği gerekçelendirecek ideolojileri üretmeleri için kullanmış gözüküyorlar. Aynı olgunun belki kaba ırkçılık olarak değil ama değişik şekillerde bugün devam ediyor olması daha anlaşılır oluyor böylece.

İkinci eklenen ve çok sayıda bilim insanının bir dönemini kapsayan bölüm ise Savaşın Hizmetinde Bilim: Manhattan Projesi adını taşıyor. Bu bölüm kapitalizmin emperyalizm aşamasında bilimin ne kadar büyük ölçekli ama bir o kadar da zalim olabileceğini bize gösteriyor.

Ayrıca iki bilim insanının yaşamı ve eserlerini ele alan bölümler eklendi. Bunlardan Kozmonotiğin Kurucusu Konstantin Tsiolkovskiy: Deha, Azim ve Devrimin Kesişmesinde Yıldızı Parlayan Bir Öncü adlı bölüm Türkiye’de çok tanınmayan Tsiolkovskiy’nin yaşamını ve insanın uzaya çıkışının nasıl teorize edildiğini konu alıyor. Feodal bir imparatorlukta yokluklar içinde ve akademik ilgiden yoksun olarak üreten Tsiolkovskiy Ekim Devrimi ile birlikte Sovyet akademisinin önemli bir üyesi haline geliyor. Aynı zamanda bu kişisel hikâye sosyalizmin kâğıt üstündeki teorik çalışmaları hızla gerçekleştirmesinin ve üretici güçleri geliştirmesinin bir örneğini sunuyor.

Son olarak eklediğimiz bölüm ise Primatolojinin Öncülerinden Jane Goodall oldu. Bu bölümde Goodall’ın yüksek primat türlerinin laboratuvarda, kafeste değil de bir antropoloğun bir kabilenin içinde yaşaması gibi araştırılmaları ve sosyal örüntülerinin ortaya konmasındaki öncülüğü konu elde ediliyor. Ayrıca bu kitabın belgelemek istediği konulardan biri olan kadınların bilim üretimine katılmak için verdikleri mücadeleye iyi bir örnek oluşturuyor. Öte yandan Goodall’ın bir Büyük Britanya’nın yarattığı ideolojik atmosferde bilim insanı olarak gösterdiği düşünsel zaaflar da ele alınıyor.

Kitabı bu ikinci baskıyla tamamlanmış kabul etmiyoruz. Ankara Tıp Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim dalındaki dersler ve bilim tarihi üzerine çalışmalar devam ediyor. Umarım üçüncü baskısını yeni bölümlerle çıkarabiliriz.

Okuyucuların kitabın söz konusu baskısına verecekleri geribildirimleri çok önemli buluyoruz.

Hep birlikte Türkiye’de bilim tarihini geliştirmek, üzerinde düşünmek ve üretmek üzere…

Erhan Nalçacı

25.08.2021