ANAYASAL İLKELER IŞIĞINDA YAPAY ZEKÂ TEKNOLOJİLERİ: AVUKATLIK BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME


ÖZDEMİR N., POLAT AKGÜN D.

Türkiye Barolar Birliği Dergisi, cilt.2023, sa.166, ss.221-242, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 2023 Sayı: 166
  • Basım Tarihi: 2023
  • Dergi Adı: Türkiye Barolar Birliği Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.221-242
  • Ankara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İlk robot avukatlardan Ross, yapay zekâ teknolojileriy- le birlikte hukuk ve avukatlık mesleğinde yaşanan dönüşümü daha da tartışmalı hâle getirmiştir. Tartışmalar daha çok meslek etiği, sa- vunma hakkı, hakkaniyet, adil yargılanma ilkesi ve ayrımcılık yasağı çerçevesinde yürütülmektedir. Hukuk dünyasında yapay zekâ tek- nolojilerinin nesnel, şeffaf ve önyargıdan arındırılmış bir yargılamaya hizmet etmesinin mümkün olup olmadığı sorusu tartışılırken yapılan yarar/zarar hesaplamasının temelinde çoğulcu demokratik anayasal ilkeler yer almalıdır. Söz konusu teknolojilerin kullanımına ilişkin yol gösterici olan bu ilkeler, yapay zekâ avukatların meslek etiğine, ay- rımcılık yasağına, savunma hakkı özelinde adil yargılanma hakkına ve dolayısıyla hukuk devleti ilkesine etkisini incelemeyi de gerekli kılmaktadır. Yapay zekâ avukatların işlevsel oldukları ve insan gü- cüne ayrılması gereken zamanı azalttığı açıktır. Bununla birlikte söz konusu teknolojilerin hakkaniyet olarak adaletin gerçekleştirildiği bir hukuk düzenine ne ölçüde fayda sağlayacağına dair uzun vadeli bir öngörü yapmak güçtür. Bu faydanın gerçek kılınabilmesi için disiplin- ler arası bir çalışmayla, yapay zekâ avukatların kullanımında teknolo- jinin ve algoritmaların yaratacağı risklerin en aza indirilmesi gerekir. Ancak bu şekilde teknolojik gelişmelerin hukuk sistemine olumlu etkisi ile temel hak ve özgürlükler ve demokratik anayasal ilkeler ara- sındaki adil dengenin sağlanması mümkün olur. Bu kapsamda, yapay zekâ teknolojilerinin hukuk hayatında kullanımına ilişkin ulusal üstü düzenlemeler, kılavuzlar ve konuya ilişkin uzman raporları ve görüş- leri özellikle yardımcıdır.
Ross, one of the first robot lawyers, has made the transformation in law and the legal profession even more contro- versial with artificial intelligence technologies. Discussions are mostly carried out within the framework of legal ethics, the right to defence, the principle of fairness, right to a fair trial, and the prohibi- tion of discrimination. While answering the question of whether it is possible for artificial intelligence technologies to serve an objec- tive, transparent and prejudice-free trial in the legal world, pluralist democratic constitutional principles should be the basis of the ben- efit/harm calculation made. These principles, which guide the use of these technologies, make it necessary to examine the impact of ar- tificial intelligence on the professional ethics of lawyers, prohibition of discrimination, the right to a fair trial and therefore on the rule of law. Artificial intelligence lawyers are functional and reduce the time required for human power. However, it is hardly possible to foresee whether these technologies will benefit the legal system in which justice is realized as fairness. To realize this benefit, the risks posed by technology and algorithms in the use of artificial intelligence law- yers should be minimized through an interdisciplinary study. Only in this way it will be possible to achieve a fair balance between fun- damental rights and freedoms and democratic constitutional princi- ples, with the positive effect of technological developments on the legal system. In this context, supranational regulations, guidelines and expert reports and opinions on the use of artificial intelligence technologies in legal system are particularly helpful.