Bu çalışmada Türkiye’de iletişim anabilim dalları altında yapılmış ve gazete haberlerini konu edinen yüksek lisans tezlerinin ideoloji yaklaşımları incelenmiştir. Bu inceleme için önce Ulusal Tez Merkezi üzerinden anahtar kelimeler ile taramalar yapılmış ve iletişim anabilim dalları altında gazete haberlerini konu alan 409 yüksek lisans tezi tespit edilmiştir. Bunların içinden inceleme için, amaca yönelik teknik ile 23 tez seçilerek örneklem oluşturulmuştur. Örneklemdeki tezler nitel yöntem ile gerçeklik-ideoloji ilişkisi çerçevesinde ve üç başlık altında tartışılmıştır. Birinci başlıkta, gerçekliğin haberler ile aktarıldığını savunan liberal yaklaşımla yazılmış tezler ele alınmıştır. İkinci başlıkta, gazeteler ile gerçekliğin siyasi otorite ya da sermayenin çıkarları için çarpıtıldığını savunan ekonomik belirlenimci ve araçsalcı araştırmalar incelenmiştir. Üçüncü başlıkta ise ideoloji bağlamında gerçekliğin inşa edildiğini vurgulayan çalışmalara odaklanılmıştır. Bu üç başlık altında, tezlerde benimsenen kuramsal ve yöntemsel yaklaşımların ideoloji tartışmasına getirdiği sınırlılıklar ile çalışmalarda kuram ve yöntemin uygulanması esnasında ideoloji ekseninde ortaya çıkan sorunlar irdelenmiştir. Yapılan inceleme neticesinde, incelenen tezlerde ideoloji tartışmasındaki sorunlar üç başlıkta ele alınmıştır. Birincisi, benimsenen kuram ile yöntemin ideoloji kavramlaştırması ve çözümlemesi için yeterli olmaması sonucunda sınırlılıkların ortaya çıkmasıdır. İkincisi, tezlerdeki kuramsal yaklaşım doğrultusunda sorgulama yapıl(a)mamasıdır. Üçüncüsü ise tezlerde sorunsal olarak benimsenen ve yapılmak istenen ideoloji tartışması için yöntemin uygun olmaması ya da uygulan(a)mamasıdır.
In this study, I examined the master's theses written in the departments of communication in Turkey according to their approach to ideology. Initially, I skimmed through theses at the National Theses Centre with keywords and determined 409 master theses 23 of which embraces the research sample. My investigation unfolds through three headings on the axis of reality- ideology relationship. Under the first heading, I discuss the theses written in a liberal fashion. Under the second heading, I examine studies that used an economic determinist method as well as an instrumentalist one. Under the third heading, I focus on the theses emphasizing that the reality is constructed via ideology. Under these three headings, I analyse the limitations of the discussion of ideology caused by the theoretical and methodological approaches adopted in the theses. I also look at the ideology-driven problems arising during the implementation of theory and method. As a result, the issues concerning the concept of ideology in the examined theses can be classified under three headings. The first is the emergence of limitations as a result of the fact that the theory and method adopted are not sufficient for the conceptualization and analysis of ideology. The second is that questioning cannot be made in line with the theoretical approach in the theses. Finally, the method is not suitable or cannot be applied for the targeted discussion of ideology.
