WANAT, MÖ İkinci Binyılda Batı Anadolu. Son Gelişmeler ve Geleceğe Dair Görüşler, P. Pavuk,M. Pieniazek,C.H. Roosevelt, Editör, Koç University Press, İstanbul, ss.241-257, 2024
Çeşme-Bağlararası’nda tespit edilen dört kültür tabakasının ÇB 2c-a, ÇB 1 ve ÇB 0 tabakaları MÖ 2. binyıla tarihlenmektedir. Çeşme-Bağlararası’nın Orta Tunç Çağı, 2c, 2b ve 2a olmak üzere üç evre ile değerlendirilmektedir. Bağlararası’nın ana yerleşim evresini temsil eden CB 2b tabakası, Orta Minos (OM) III dönemiyle çağdaştır. MÖ 2. binyılın en erken evresiyle (ÇB 2c) birlikte yerleşim güçlü bir sur ile çevrelenmiştir. ÇB 2b ve 2a evreleri de güçlü bir deprem tabakasıyla birbirinden ayrılmaktadır. ÇB 2 kültür katmanında çok az sayıda da olsa Girit–Minos kültürü ile bağlantılı ithal seramik örneği ele geçmiştir. Bu örnekler, bugüne kadar Çeşme-Bağlararası’ndaki en erken Minos bağlantılı malzemeleri oluşturur. Çeşme-Bağlararası’nda takip eden tabaka, Geç Minos IA dönemi ile çağdaş olan ÇB 1 tabakasıdır. Ancak bu tabakaya ait bilgiler yerleşmenin üzerine açılan çukurlardan ve tsunami dolgularından gelmektedir. Thera Yanardağı’nın patlaması sonucu oluşan tsunamiler Çeşme-Bağlararası’ndaki yaşamı sonlandırmıştır. Kısa bir boşluktan sonra yeniden iskân edilen Çeşme-Bağlararası’nın son kültür katmanı olan ÇB 0 tabakası, yerleşmenin Miken kültürü ile olan bağlantılarını yansıtmaktadır. Anadolu Yarımadası’nın en uç yerleşimlerinden biri olan Çeşme-Bağlararası yerel kimliğini korumasıyla birlikte özellikle Girit Adası’yla gerçekleştirilen ticari ilişkilerin derinlemesine araştırılabileceği önemli bir merkezdir.
Among the four cultural layers identified in Çeşme-Bağlararası, it is Levels ÇB 2c–a, ÇB 1, and ÇB 0 which date to the 2nd millennium BCE. The Middle Bronze Age in Çeşme-Bağlararası is divided into three levels: 2c, 2b, and 2a, with Level ÇB 2b, contemporary with the Middle Minoan (MM) III period, representing the main occupation layer of Bağlararası. The settlement was surrounded with a robust defensive wall, already by the earliest phase of the 2nd millennium BCE (ÇB 2c). A severe earthquake horizon separates the ÇB 2b and 2a layers. Level ÇB 2 yielded imported pottery related to the culture of Minoan Crete, albeit in small quantities. The following layer Level ÇB 1, which is contemporary with the Late Minoan IA period, delivered many more imports. However, the data regarding this layer were obtained from pits dug into the surface of the settlement and tsunami deposits. Tsunamis caused by the Thera volcanic eruption ended life in Çeşme-Bağlararası. After a short hiatus, the settlement was reoccupied. The last occupation layer, ÇB 0, reveals now relations with Mycenaean culture. Çeşme-Bağlararası, one of the most remote settlements in the Anatolian Peninsula, was a significant center maintaining its local identity, allowing for an in-depth exploration of trade relations, especially with Crete.