Ondokuzuncu Yüzyıl Ortalarında Çin’de Kurulan Yünnan Sultanlığı ve Prens Hasan’ın İstanbul Ziyareti

GÜRER A. Ş.

Ahi Evran 2. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi (21-23 Ekim 2022), Kırşehir, Türkiye, 21 Ekim - 23 Kasım 2022, cilt.3, ss.356-362

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 3
  • Basıldığı Şehir: Kırşehir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.356-362
  • Ankara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu bildiri 1855 yılında Çin’in güneybatısındaki Yünnan eyaletinde kurulmuş olan bir İslam hükümetini

ve bu hükümet tarafından Sultan Abdülaziz nezdine gönderilmiş olan bir elçilik heyetinin İstanbul

ziyaretini incelemeyi amaçlamaktadır. Yünnan halkının Çin kültürünü benimsemiş Müslüman Huiler

oluşturmaktadır. Çing hanedanlığının yönetimi altındaki Çin İmparatorluğu’nun ondokuzuncu yüzyılın

ortalarındaki dahili siyasi ve toplumsal tarihini ülkenin dört bir yanında hüküm süren halk ayaklanmaları

karakterize etmiştir. Yünnan Sultanlığı da Mançu-Çing hanedanlığının Panthay da denilen Yünnan

halkına uyguladığı baskılar neticesinde 1850 li yılların başlarında patlak veren böyle bir ayaklanma

sonucunda ortaya çıkmıştır. İsyanın lideri ve Yünnan Sultanlığı’nın kurucusu Süleyman (Du Wenxiu)

adında Çin klasikleri üzerine iyi eğitim almış bir tüccardı. İsyanın başarıya ulaşmasında Süleyman’ın

Yünnan’daki etnik grupların tümünün desteğini alabilecek nitelikte bir siyaset izlemesinin etkisi

olmuştur. Yünnan hükümeti Müslümanların yanısıra eyalette yaşayan bütün etnik grupların

temsilcilerinden oluşmuş; Müslümanlara İslam; diğer dinlere mensup unsurlara ise Çin hukuk sistemi

uygulanmıştır. Bununla birlikte bağımsızlığını koruduğu on yedi yıl boyunca Yünnan Sultanlığı’nın

üzerinde Pekin’in askeri baskısı hiç eksik olmamıştır. Yönetimde görev verdiği Han Çinlisi liderlerin

zamanla Mançuların safına geçmesi ve modern askeri teçhizat eksikliği Süleyman’ı dış destek aramaya

itmiş ve 1872’de oğlu Prens Hasan’ın başkanlığındaki bir heyeti Kraliçe Viktorya’dan askeri destek

talebiyle Londra’ya göndermiştir. Pekin’den Afyon Savaşları neticesinde elde etmiş olduğu kazanımları

kaybetmek istemeyen İngiliz hükümetinin olumsuz cevabı bir tarafa heyet Londra’da pek sıcak

karşılanmamıştır. Prens Hasan ülkesine dönerken Sultan Abdülaziz ile görüşmek üzere İskenderiye

üzerinden İstanbul’a uğramıştır. Yünnan Sultanlığı hakkında batı dillerinde yayımlanmış araştırmalarda

ya bu İstanbul ziyaretine hiç değinilmemekte ya da Yünnan elçilik heyetinin Osmanlı Sultanı tarafından

kabul edilmediği; Babıâli’nin elçilik heyetinin İstanbul’daki masraflarını karşılamayı reddetiği ve bu

masrafların İngilizler tarafından ödendiği yolunda iddialar yer almaktadır. Bu araştırmada incelenecek

olan Osmanlı arşiv belgeleri ise bu iddiaların tam aksini göstermektedir…

This paper aims to analyze an Islamic government established in Yünnan province in southwest China
in 1855 and the Istanbul visit of an embassy delegation sent by this government to Sultan Abdülaziz.
The majority of the people of Yünnan are Muslim Huis who eventually adopted Chinese culture. Popular
uprisings throughout the China characterized the internal political and social history of the Chinese
Empire under the Qing dynasty in the mid-nineteenth century. The Yünnan Sultanate emerged as a result
of a such kind of uprising that broke out in the early 1850s as a result of the pressure exerted by the
Manchu-Qing dynasty on this people called also Panthay. The leader of the rebellion and the founder of
the Yünnan Sultanate was a merchant named Du Wenxiu (Süleyman), who was well-educated in
Chinese classics. Du Wenxiu's adopting a policy that could get the support of all ethnic groups in Yünnan
had a considerable impact on the success of the revolt. The Yünnan government was composed of
representatives of all other ethnic groups living in the province as well as Muslims. Islamic legal system
was applied only to Muslims. The members of other religions were subjected to the
356
2.Ahi Evran International Conference on Scientific Research
21-23 October 2022 / Full Texts Book
www.ahievranconference.org
Chinese legal system. However, during the seventeen years of its independence, Beijing's military
pressure on the Yünnan Sultanate has never been lacking. The fact that the Han Chinese leaders who
served in the Sultane’s administration gradually sided with the Manchus and the lack of modern military
equipment prompted Du Wenxiu to seek foreign support. He sent a delegation led by his son, Prince
Hassan, to London to ask for military support from Queen Victoria in 1872. Aside from the negative
response of the British government, which did not want to lose the gains from Beijing as a result of the
Opium Wars, the delegation was not warmly welcomed in London. While returning to his country,
Prince Hasan had a visit to Istanbul to have a meeting with Sultan Abdulaziz. In the studies published
in western languages about the Yünnan Sultanate, either this visit to Istanbul is not mentioned at all or
It was claimed that Yünnan embassy delegation was not accepted by the Ottoman Sultan. There are also
allegations that The Sublime Porte refused to cover the expenses of the embassy delegation in Istanbul
and that these expenses were paid by the British. The Ottoman archive documents that will be examined
in this research show the reverse of these claims…