Akademik Veri Yönetim Sistemi
Beşinci Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2023), Antalya, Türkiye, 5 - 08 Ekim 2023
Kentlerin geçmişten bugüne değişimleri farklı yöntemlerle gözlenmektedir. Her bir yöntem her bir
mekana özgü olmakta ve mekan geçmişi yol gösterici konumundadır. Mekanların geçmişi kırılım
noktaları ile değişim göstermektedir. Kırılım noktalarındaki kararlar doğrultusunda mekan kültürel,
ekonomik ve çevresel dönüşümlerin etkisi altına girmektedir. Kentlerin gelişim süreçlerinde birden çok
kırılma noktaları ve dönüşüme etki eden süreçleri yer almakta, kentsel mekanın gelişim sürecinde
kentsel alanın oluşumunda mekan yönetimi konusu dikkati çekmektedir.
Bu kapsamda her bir kavramın mekandaki algısı ve zamanla dönüşen mekanda kişilerin yer seçimleri,
kriterlere bakış açıları, mekandaki sosyal bellek etkisi ve aidiyet kavramlarının kişilere yönelik anket
çalışması detaylandırılmıştır. Çalışma kapsamında mekan algısı çözümlenmiş ve bireylerin mekan
algısındaki rolleri öne çıkarılmıştır. Mekan algısını oluşturan faktörler göz önünde bulundurularak
mekanın morfolojik döngüsü irdelenerek mekan organizasyonu analiz edilmiştir. Morfolojik döngü
çerçevesinde ele alınan fraktal analiz yöntemi ile mekanın çözümlemesi yapılmıştır. Bu bağlamda
mekanın fiziksel analizi için; son 20 yıllık süreç ele alınmış olup uydu görüntüleri ile CBS ortamında
çakıştırma yapılarak fraktal analiz ortaya konmuştur. Fiziksel analiz sonucunda ise mekanın yapısal
geçmişi belirlenerek kültürel dokunun korunması, merkez algısının dönüşümü ve yayılma katsayıları
belirlenmiştir. Mekandaki sosyal analiz kapsamında ise mekan sahipleri ile anket çalışması uygulanarak
bilişsel haritalar üretilmesi sağlanmıştır. Kültürel grupların farklılaşması ile son 5 yıllık dönemde yapısal
değişikliklerin tespit edildiği mekanda kentsel dönüşüm talebi ile sürdürülebilir çözümler analiz
edilmiştir. Her bir mekana özgü davranışlar mekanın korunması ve mekan kullanım değişiklikleri ile
düşünülmüştür. Mekanın kazanımı olabilecek kent dokuları tespit edilerek; mekan kullanıcılarının
talepleri analiz edilmiştir.
Çalışma kapsamında ele alınan İstanbul ili Şişli İlçesi Kuştepe Mahallesi örneği ise kültürel
değişkenliklerle mekan kazanımları sağlayan ve sürdürülebilir dokusunu koruyan bir bölge olarak ele
alınmaktadır. Ele alınan çalışma kapsamındaki bölgenin seçilmesi ise farklı kültürel grupların
bulunması, kentsel dönüşüm alanı olarak ilan edilmesi ve kent dokusunun korunan izlerinin varlığı
sebebiyle çalışmaya değer görülmüştür. Sosyal analiz kapsamında yapılan anketler neticesinde mekan
kullanıcılarının korunmasını istedikleri alanlar, merkez olgusu, odak noktaları ve geçmişten bugüne risk
teşkil eden özel alanlar gibi belirli başlıklar analiz edilmiştir. Ayrıca mekan kullanıcılarının kentsel
kimlik kapsamında mekan hafızası önemsenerek bilişsel haritalar üretmesi amaçlanmıştır. Üretilen
haritalarda mekandaki öne çıkan alanlar, öğeler ve mekan organizasyonundaki bileşenler tespit
edilmiştir. Çalışma Kuştepe Mahallesi için yapılmış olup sosyal ve fiziksel analizler ile
değerlendirilmiştir. Mekan organizasyonundaki değişim irdelenmiş ve mekan kullanıcılarının bakış
açıları, kültürel birikimleri, mekan geçmişleri ve korunan alanların tespiti öne çıkmıştır. Mahallenin
dönüşümü söz konusu olduğunda mekandan beklentiler ve talep edilenler önemsenerek; değişken
gruplara dair kimlik kazanması gereken alanlar belirlenmiştir. Fiziksel analiz kapsamında ise geçmişten
bugüne mekan dokusunun değişimi gözlenmiş; bu değişimin kırılma noktaları tespit edilmiştir. 20 yıllık
süreçte mekanın değişimi ile mekan sahiplerinin katılımı öne çıkarılarak gelecek öngörüsünde
bulunulmuştur. Özel grupların bulunduğu alanda yapılabilecekler ve korunacak alanlar olduğu önem
kazanmıştır