Sağlık Sistemlerinin Sınıflandırılmasına Yönelik Yaklaşım ve Yöntemler

AYDIN, JEBAĞI; YAŞAR, GÜLBİYE

Sağlık Sistemlerinin Sınıflandırılmasına Yönelik Yaklaşım ve Yöntemler

Atıf İçin Kopyala

AYDIN J. C., YAŞAR G.

Sağlık Hizmetlerinde Kuram ve Uygulama Dergisi, 2022 (Hakemli Dergi)

Yayın Türü: Makale / Derleme
Basım Tarihi: 2022
Dergi Adı: Sağlık Hizmetlerinde Kuram ve Uygulama Dergisi
Ankara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bireyin ve toplumun sağlık ihtiyaçları, tarih boyunca tıbbi uygulamalar ve teknolojilerdeki gelişmeyle birlikte artış göstermiştir. Bireyin ve toplumun sağlık ihtiyaçlarına yanıt verebilmek ve sağlık hizmetlerinin tüm topluma yaygınlaştırılabilmesi için gerçekleştirilen faaliyetlerin sonucunda sağlık sistemleri ortaya çıkmıştır. Sağlık sistemleri her toplumun kendine özgü; tarihsel, sosyal, ekonomik ve politik yapısına uygun olarak gelişmişlerdir. Bu nedenle sağlık sistemlerinin kendilerine özgü özelliklerinin incelenmesi ve sağlık sistemleri türlerinin belirlenmesi her zaman araştırmacıların ilgisini çekmiştir. Bu amaçla gerçekleştirilen çalışmalar, sağlık sistemlerinin sınıflandırılması olarak adlandırılmıştır. Bu araştırmanın amacı; sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik çalışmaları tarihsel gelişimi içerisinde incelemek, günümüzde gelinen aşamayı açıklamak ve sürdürülen tartışmalara katkı sağlamaktır. Bu amaçla, bu çalışmada sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik çalışmalar tarihsel gelişimleri içerisinde teorik yaklaşım, yöntem ve kullanılan değişkenler açısından incelenecektir. Ayrıca sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik çalışmalarda Türkiye’nin durumu da bu araştırma kapsamında değerlendirilecektir.

Sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik araştırmalar 1950’li yıllarda başlamış ve özellikle 2000’li yıllardan itibaren hız kazanmıştır. Öncül çalışmalar genellikle ülkelerin teorik bir çerçeve üzerinden değerlendirildiği ve sınıflandırıldığı araştırmalardır. Fakat son yıllarda sağlık sistemlerinin ülkeler açısından karşılaştırılabilir olabilmesini sağlayan verilerin derlenmesi ile istatistiksel analizlerle desteklenen sağlık sistemlerinin sınıflandırılması çalışmaları ağırlık kazanmıştır.

İlgili literatür incelendiğinde, sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik çalışmalar genel olarak iki ana yaklaşım üzerinden gerçekleştirilmektedir. Bunlardan ilki, teorik bir yaklaşımla sağlık sistemlerinin sınıflandırıldığı tümdengelim yöntemini uygulayan çalışmalardır. İkincisi, ülkelerin belirli değişkenlerle nicel veriler ve istatistiksel yöntemlerle desteklendiği, tümevarım yöntemini uygulayan çalışmalardır. Bu çalışmalarda sağlık sistemleri mülkiyet ilişkileri, devlet müdahaleleri, finansman, hizmet sunumu ve düzenleme gibi değişkenler üzerinden incelenmekte ve sınıflandırılmaktadır. Türkiye, sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik karşılaştırmalı çalışmalarda yeterli düzeyde yer almamaktadır. Bunun nedeni olarak da karşılaştırılabilir veri eksikliği neden olarak gösterilmektedir.