Akademik Veri Yönetim Sistemi
Dijital Çağda İletişim Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 12 - 15 Ekim 2022, ss.81-83
Dijital teknolojilerin, özellikle internet, mobil araçlar ve beraberinde gelişen çeşitli mobil ve sosyal medya
uygulamaları ile birlikte, sosyal hayatın hemen hemen her alanına nüfuz ettiği bir dönemden geçmekteyiz. Dijital
çağ olarak adlandırılan bu dönemde, gelişmelerin en çok bilgi ve iletişim teknolojileri alanında ortaya çıkması,
özellikle medya sektöründe önemli değişimleri de beraberinde getirmiştir. Bu süreçte hem medya sektöründe
yeni iş alanları ortaya çıkmış hem de gazetecilik pratiklerinde önemli değişimler yaşanmıştır. Özellikle gazetecilik
mesleği açısından bakıldığında meslek pratikleri, istihdam koşulları ve çalışma ortamı değişmiş; gazeteciliğin
geleneksel alan ve mecralarına yenileri eklenmiş, farklı adlarla tanımlanan yeni gazetecilik türleri ve alanları
ortaya çıkmıştır. Bu gelişmelere paralel olarak medya sektöründe çalışacak kişilerde sahip olması beklenen
nitelikler ve çekirdek beceriler de önemli ölçüde artmıştır. Günümüz koşullarında gazetecilerin yeni teknolojileri
etkin bir şekilde kullanabilmesi, farklı platformlar için farklı içerikler üretebilmesi, bu içerikleri dikkat çekici
şekilde sunabilmesi ve bunları çok kısa zamanda yapabilmesi beklenmektedir.
Bu gelişmeler, iletişim eğitiminin sorunlarına ve mevcut koşulların gerektirdiği ihtiyaçlar doğrultusunda
yeniden düzenlenmesi gerektiğine yönelik tartışmaları gündeme getirmiştir. Bu çerçevede mevcut programların
değişen iletişim ortamı ve gazetecilik anlayışına yönelik bir eğitimi ne ölçüde karşıladığı, günümüz koşullarına
uygun gazeteci profilinin nasıl yetiştirilmesi gerektiği gibi meseleler ilgili literatürde öne çıkan konulardır. Bu
tartışmalarda yeni ihtiyaçların neler olduğu ve bu kapsamda mevcut programların eksikleri, uygulamalı derslerin
programa nasıl ve ne ölçüde dahil edilmesi gerektiği gibi konular önemli sorun alanları olarak belirmektedir.
Bu doğrultuda, bir yandan mevcut iletişim ve gazetecilik eğitiminin güncel gereklilikleri karşılamadığı eleştirisi
yapılırken diğer yandan iletişim eğitiminin temel amacı ve niteliğinin ne olması gerektiği, üniversite eğitiminin
öncelikleri ve amaçları ile sektörün beklentileri ve talepleri çerçevesinde üzerinde durulan önemli bir konudur.
İletişim eğitimine ilişkin literatür incelendiğinde, eğitim programlarındaki teori ve pratik derslerin ağırlığı
meselesinin her dönemde tartışmalı olduğunu görmek mümkündür. Günümüzde ise bu tartışmalara sadece
teknolojik gelişmeler değil yükseköğretimde küresel olarak yaşanan piyasalaşma yönündeki dönüşümler de dahil
olmuştur. Genel olarak iletişim ve daha özelde gazetecilik eğitimine ilişkin tartışmalar, önceleri bir yanda “kamu
yararı” “toplumsal sorumluluk” gibi kavramlar diğer yanda sektörün talepleri ekseninde şekillenirken bugün yükseköğretim piyasa ilişkisine dair daha genel politikalar da bu tartışmalara dahil olmaktadır. Yükseköğretimde
küresel olarak yaşanan kitleselleşme, uluslararasılaşma gibi yönelimler ile onların sonucu olarak ortaya çıkan
akreditasyon gibi çeşitli uygulamalar ve standardizasyon genel olarak lisans programlarında belirli değişimleri
yönlendirmektedir. Benzer şekilde staj gibi gereklilikler de sektör ile üniversite arasında bir ilişki kurulmasına
yönelik bir eğilimi içinde barındırmaktadır. Bu çerçevede yükseköğretimin niteliği ve amacı ile sektörün talepleri
arasındaki ilişki yeniden tartışılmaya başlanmış, iletişim ve gazetecilik eğitimine ilişkin literatüre tartışmaların
bu boyutları da dahil olmuştur.
Diğer yandan, kitleselleşmenin bir sonucu olarak açılan çok sayıda yükseköğretim kurumu ve Türkiye özelinde
bakıldığında plansız bir şekilde açılan bölümler, birçok alanda ihtiyaçtan fazla sayıda mezun verilmesine neden
olmaktadır. Gençlerin iş bulma konusundaki endişelerini artıran bu durum öğrencilerin üniversite ile kurdukları
ilişkiyi ve üniversite eğitiminden beklentilerini de etkilemektedir. İletişim eğitiminin nasıl olması gerektiği ile ilgili
tartışmalarda, mevcut eğitimin öğrencilerin ihtiyaç ve beklentilerini ne ölçüde karşıladığı sorusu ve dolayısıyla
öğrencilerin görüşleri ve değerlendirmeleri önemli bir yere sahiptir.
Çalışma, literatürde bu eksenlerde yoğunlaşan tartışmalardan yola çıkarak dikkatini iletişim öğrencilerinin medya
sektörüne ve iletişim eğitimine yönelik değerlendirmelerine yoğunlaştırmaktadır. Bu doğrultuda iletişim fakültesi
öğrencilerinin hem gelecekte çalışmalarının muhtemel olduğu sektöre nasıl baktıklarını ve buna paralel olarak
iletişim eğitiminden ne beklediklerini, neye ihtiyaç duyduklarını, mevcut eğitime yönelik değerlendirmeleri,
sektöre ve istihdam koşullarına ilişkin görüşleri ile beklentileri arasında nasıl bir ilişki olduğunu, ya da olup
olmadığını anlamaya çalışmak çalışmanın temel motivasyonudur.
Çalışma bu doğrultuda şu sorulara cevap aramaktadır:
• Günümüzde yeni teknolojik gelişmelerle şekillenen medya sektörünü ve buradaki istihdam koşullarını
öğrenciler nasıl değerlendirmektedir?
• Bu koşullar altında öğrenciler ne tür bilgi ve becerilere ihtiyaç duymaktadır?
• Bu kapsamda öğrenciler iletişim eğitiminden neler beklemektedir?
Çalışma, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Öğrenciler yarı yapılandırılmış
sorulardan oluşan formları yazılı olarak cevaplamışlardır. Araştırmada öğrencilere öncelikle medya sektöründe
çalışmayı tercih edip etmedikleri sorulmuş; daha sonra ise istihdam olanakları ve koşulları, alanda çalışmak için
gerekli gördükleri bilgi ve becerilerin neler olduğu ve programdan ne bekledikleri, neye ihtiyaç duydukları gibi konuları içeren sorular yöneltilmiştir. Çalışma, iletişim alanında 4 yıllık bir eğitim alan gençlerin, ilerideki olası
çalışma alanları olan medya sektörüne ve gazetecilik mesleğine yönelik düşüncelerini, bu alanı nasıl algılayıp
değerlendirdiklerini görmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda özellikle teknolojik değişimlerle birlikte öğrencilerin
iletişim fakültesi programlarından beklentilerini ve ihtiyaçlarını anlamayı sağlayacak noktalara ışık tutmaktadır.
Çalışmada hem iletişim fakültesi programlarının gelecekte daha yoğun şekilde kendisini hissettirebilecek
ihtiyaçlarının tespit edilmesinde hem de bu yönde atılacak adımlarda dikkate alınması gerekli olan öğrenci
görüşleri ve ihtiyaçlarına ilişkin bulgulara ulaşmak mümkün olmuştur. Araştırmada elde edilen bulgular,
betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Bulgular mevcut yapısal koşulların ve görüşme sorularının birbiriyle
ilişkisini de dikkate alacak kapsamlı bir değerlendirmeyi gerekli kılsa da temel olarak şunlara işaret edilebilir:
Öğrencilerin medya sektörüne ve gazetecilik mesleğine yönelik değerlendirmelerinde yapısal sorunlara yönelik
değerlendirmeler (siyasal konjonktür ve medya sektörünün genel sorunları) teknik bilgi ve çekirdek becerilerden
daha çok ön plana çıkmaktadır. Özellikle medya sektöründe çalışma konusunda öğrencilerin yeni teknolojilerle
bağlantılı bilgi ve beceriler ile ilgili sorunlardan çok yapısal sorunlardan kaynaklanan kaygılarının daha yüksek
olduğunu ve teknik bilgiye yönelik kaygının bu açıdan ikinci planda kaldığını söylemek mümkündür. Bir diğer
altı çizilmesi gereken nokta ise öğrenciler, yeni teknolojilerin gerektirdiği bilgi ve beceriler yerine, daha temel
sayılabilecek, yabancı dil bilgisi, iletişim becerileri vb. nitelikleri önemli bulmaktadır. Öğrencilerin düşüncelerinin
ve gereksinimlerinin onların ifadeleriyle tespit edilmesi ve görünür kılınması, çalışma açısından önemli bir
unsurdur. Çalışmanın iletişim eğitiminin geleceğine dair tartışmalara bir katkı sunması umulmaktadır.