Akademik Veri Yönetim Sistemi
CUKUROVA 12TH INTERNATIONAL SCIENTIFIC RESEARCHES CONFERENCE March 9-12, 2024 ADANA, 9 - 12 Mart 2024
Günümüzde hayvan ve insanların enfeksiyonlara karşı
korumasında kullanılan en etkili yöntemlerden biri aşılamadır. Aşı, bağışıklık
sisteminin olası hastalıklara karşı savunma mekanizmasının tetiklenerek
etkinlik göstermesini sağlayan, içerisinde hastalık etkeni, stabilizatör,
koruyucular, adjuvanlar vb. maddeleri içeren biyolojik üründür. Etimolojik
olarak Latincede yardım eden, güçlendiren anlamında gelen ‘adjuvare’
kelimesinden köken alan adjuvanlar, immunojenik özellikleri ( Th1/Th2 (yardımcı
T hücresi CD8+/CD4+) uyarım gücü) düşük olan aşıları (inaktif, subunit vb.)
daha güçlü hale getirerek bağışıklık yanıtın uzun süreli ve etkin olmasına
katkıda bulunurlar. Adjuvanlar aynı zamanda antijenin hedef bölgelere taşınmasını
sağlayarak mukozal immuniteyi uyarmak, kombine aşılarda antijen yarışmasını önlenmek,
antijenlerin mukoza tarafından alınımını kuvvetlendirmek, bağışıklık yanıtını
oluşturmak için uygulanması gereken antijenin miktarını azaltarak dünyada
ihtiyaç duyulan aşılama sayısı için ekonomik kazanım sağlamak, bağışıklık
sistemi zayıf olan hastalarda (ya da bebek, infant, genç, yaşlı, kronik
hastalığa sahip bireyler) aşı etkinliğinin artmasına sağladıkları katkılardan
dolayı da aşı bileşeni olarak sıklıkla kullanılırlar. Tüm bu özelliklerinden
dolayı adjuvanlar, antijenin tek başına kullanıldığı aşılara göre ‘daha güçlü
bir bağışıklık tepkisi üreten ve aşının etkisini güçlendiren yapılar’ olarak
ifade edilir.
Adjuvanların aşılarda kullanımı, alüminyum tuzlarının
adjuvan etkisinin keşfinden günümüze kadar yer alan, doğal içeriklerden yapay
sentetik bileşiklere kadar değişkenlik gösteren bir dizi süreçten geçerek
lisanslı pek çok içeriğiyle kullanılmakta ve geliştirilmektedir. Bu bileşenlerden
olan emülsiyonlar, lipozomlar, polimerik mikroküreler, saponinler gibi çeşitli
adjuvan türlerinin, kullanılan aşı antijenine ve uygulama bölgesine yönelik olarak
immun yanıtı uyarma sürecindeki farklılıkları da göz önüne alınarak, aşı üretiminde
kullanım tercihi değişkenlik göstermektedir. Bu sunumda adjuvanların immun
sistem üzerindeki rolleri ve aşı geliştirilmesinde adjuvan seçimine etki eden
faktörler ele alınacaktır.