Akademik Veri Yönetim Sistemi
SAĞLIK HİZMETLERİNDE KURAM VE UYGULAMA DERGİSİ, cilt.3, sa.2, ss.105-116, 2023 (Hakemli Dergi)
Değer bazlı ödeme finansal teşvikleri hacimle değil, değerle uyumlu hale getirmektedir. İyileşme süresi, yaşam kalitesi, hasta memnuniyeti gibi pek çok farklı göstergeden yararlanılarak yapılan sonuç odaklı bir ödeme yöntemidir. Farklı geri ödeme modellerinin hastane performansı ve bakım kalitesi üzerindeki etkisi hakkında devam eden bir tartışma bulunmaktadır. Bu çalışma, değer bazlı ödemenin hasta sonuçlarına etkisini sistematik derleme yoluyla analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, PRISMA protokolü kapsamında yürütülmüştür. Taramalar Mart-Nisan 2023 tarihleri arasında, Web of Science, Scopus, Pubmed ve Science Direct elektronik veri tabanlarında gerçekleştirilmiştir. Tarama için anahtar kelimelerin kombinasyonu kullanılmıştır. Dahil etme ve dışlama kriterleri temel alınarak, 16 çalışma derleme kapsamına dahil edilmiştir. Dahil edilen araştırmaların kalite değerlendirmesi Joanna Briggs Institute tarafından yayımlanan ‘‘JBI Critical Appraisal Checklist’’ ile yapılmıştır. Sistematik derleme kapsamında incelenen araştırmaların %87,6’sı Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılmıştır. Sağlık hizmetlerinde değer bazlı ödemenin, çocuk sağlığında kalite ve maliyet sonuçları, bağırsak iltihabında enfeksiyon oranları ve ilaç uyumu, bağırsak hastalığında ilaç uyumu, akut miyokard enfarktüsü, kalp yetmezliği ve pnömonide 30 günlük ölüm oranları ve yeniden yatış oranları, akciğer kanserinde acil servis ziyaretleri ve hayatta kalma, sırt ağrısında engellilik indeksi ve yeniden yatış oranları gibi sağlık sonuçları üzerinde iyileştirmelerle ilişkili bulunduğu saptanmıştır. Bunun yanında, araştırmaların bir kısmında akut miyokard enfarktüsü, kalp yetmezliği ve pnömoni ölüm oranları, madde kullanımında tedaviye katılım, omurga ameliyatında engellilik indeksi, kateterle ilişkili idrar yolu enfeksiyonunda ve kolon cerrahisinde enfeksiyon oranlarının azalması, eklem ameliyatında topluma katılım üzerinde etkisi olmadığı bulunmuştur. Sistematik derleme sonucunda, değer bazlı ödeme yönteminin avantajlı görünen birçok argümanı olmasına rağmen hasta sonuçlarında fark yarattığına dair kanıtların tatmin edici ve yeterli olmadığı anlaşılmaktadır. Değer bazlı ödeme deneyimleri, başarılı bileşenlerini ve bu modellerin çeşitli nüfus grupları ve ortamlardaki klinik sonuçlarla ilişkilerini daha iyi anlamak için farklı sağlık sorunları üzerinde yapılan daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.