Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. NÜKLEER BİLİMLER LİSANSÜSTÜ ÖĞRENCİ KONGRESİ, Ankara, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2019, ss.20
Radyasyon kazalarında veya arkeolojik çalışmalarda, toprakta en çok bulunan kuvars
mineralinin Lüminesans sinyalleri incelenerek maruz kalınan radyasyon ile orantılı olarak
arkeolojik malzemenin yaşı tespit edilebilmekte veya radyasyon kazalarında alınan
radyasyon dozu belirlenmektedir. Bu radyasyon dozunun belirlenmesi için örneğin
laboratuvar ortamında bilinen radyasyon dozları ile ışınlanması ve doz-cevap eğrisinin
oluşturulması gereklidir. Bu doz-cevap eğrisinden yararlanılarak ölçülen doğal
lüminesans şiddetinden radyasyon dozu belirlenir. Doğru radyasyon dozunun örneğe
verilmesi için yapısındaki tuzakların tamamen boşaltılması selde edilen sonuçlar için
önemlidir. Tuzakların boşaltılması amacıyla örneğe ağartma, ısıtma gibi işlemler
uygulanır. Bu çalışmada, ağartma işleminin lüminesans sinyali üzerine etkisi Lineer
Modülasyon- Optik Uyarımlı Lüminesans (LM-OSL) yöntemi kullanılarak incelenmiştir.
Çalışmada,
140<µm<200 boyutlarındaki kuvars (Merck, Darmstadt) örneği
kullanılmıştır. Örneğin ağartma işlemi 0 s ile 200 s arasında değişen sürelerde %90 güçte,
mavi LED ile uyarılarak gerçekleştirilmiştir. Lüminesans ölçümleri Risθ TL/OSL DA-20
cihazı ile yapılmıştır. LM-OSL ölçümü için, mavi LED’ler ile (470±30 nm) %0-100 güç
aralığında, 125 °C’de 200 s boyunca 7.5 mm Hoya U-340 filtre (λ ̴ 340±40 nm) optik
filtresi kullanılmıştır. LM-OSL ölçümünden hemen sonra termolüminesans (TL) ölçümü
yapılarak örnekte kalan lüminesans sinyali de (residual-TL) incelenmiştir. Elde edilen
veriler karşılaştırıldığında optimum ağartma süresinin 50 s olduğu gözlenmiştir.