Türkiye'de Şartlı Sağlık Yardımları: Yoksullara Yönelik Bir Politikanın Analizi Üzerine Metodolojik Bir Çalışma


Creative Commons License

Çınar C., Akbulut Y.

Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, cilt.9, sa.3, ss.616-627, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Amaç: Yoksulluk kavramının, dünyada kronik bir sorun hâline gelmesi yoksulluk ile mücadelede yoğunlukla kullanılan sosyal yardımları akla getirmektedir. Sağlık ve yoksulluk arasındaki güçlü ilişkinin varlığı, yoksullara yönelik yapılan sağlık politikalarını da etkilemektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, Türkiye’de yoksullara yönelik uygulanan Şartlı Sağlık Yardımları (ŞSY) politikasının analiz edilmesidir. Gereç ve Yöntemler: Nitel araştırma yaklaşımı doğrultusunda tasarlanan bu çalışmada, verilerin toplanmasında doküman incelemesi yönteminden faydalanılmış ve politika belgelerinin incelenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Buna göre, 2001- 2022 yıllarında yayımlanan 19 politika belgesi araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmada benimsenen tümevarımsal yaklaşım doğrultusunda, tüm belgeler tümevarımsal kodlar kullanılarak tematik çerçevede incelenmiştir. Fairclough ve Fairclough tarafından geliştirilen şablonlar kullanılarak oluşturulan temalar, araştırmada görsel olarak sunulmuştur. Bulgular: Araştırmada, politika belgelerinden sağlıkta yapılan yardımlarda şartlılığın doğrulandığı ve bu şartlılık ilkesinin programın başarısı için önemli bir husus olduğu belirlenmiştir. Araştırmada, şartlılık unsurunun, ailelerde çocuklarını düzenli sağlık kontrolüne götürmeleri konusunda olumlu davranış değişikliği sağladığı saptanmıştır. 2016 yılında 119.303 kadın gebelik yardımı, 42.765 kadın lohusalık yardımı ve 67.133 kadın ise doğum yardımı almıştır ve aynı yılda aktarılan toplam kaynak miktarı ise 21,62 milyon Türk Lirası’dır. Sonuç: ŞSY’nin yoğun olarak yapıldığı bölgelerde sağlık kurumlarına yapılacak yardımların önceliklendirilmesi ve kurum çalışanlarının ŞSY konusunda bilinçlendirilmesi önerilmektedir. Program kapsamında hedeflenen argümanların başarısının sağlanması için yapılan yardımların etkinlikleri politikanın her aşamasında belirli aralıklarla izlenmeli ve değerlendirilmelidir.