“Furor” öfke, delilik, çılgınlık gibi farklı anlamlara sahip bir kavramdır. Latin aşk şiirlerinde genellikle aşkın âşıkları çıldırttığı ve mantıksızlığa ittiği yıkıcı bir durum olarak ele alınır. 15. yüzyılda İtalya’da Floransa hümanizmasının önde gelen temsilcilerinden biri olan Cristoforo Landino’nun Latin aşk şiirlerine öykünerek yazdığı Xandra adlı yapıtında ise bu kavram çılgınlık, aşkın yoğun tutkusu (“furor amatorius”), şiirsel esin (“furor poeticus”) ve savaş çılgınlığı (“furor belli”) bağlamında kullanılır. “Furor amatorius”, Cristoforo Landino’nun karşılıksız aşkı olan Xandra’ya duyduğu yoğun tutkudur, bu tutku ozanı esarete ve acıya sürükler. “Furor poeticus” ise Landino’nun özellikle Platon’un tanrısal esin anlayışının etkisiyle şekillenen bir esinlenme anlayışıdır. Cristoforo Landino antik geleneğin “furor” anlayışını Rönesans’ın bireyci ve ahlâki perspektifiyle birleştirir. Bu makalenin amacı “furor” kavramının Klasik Latin şiirindeki kökenlerine değinmek daha sonra Cristoforo Landino’nun aynı kavramı Xandra adlı yapıtında nasıl kullandığını ve Rönesans hümanizması çerçevesinde nasıl yeniden yorumladığını incelemektir.
The concept of “furor”, encompassing meanings such as rage, madness, and frenzy, is a multifaceted term in Latin love poetry, often depicted as a destructive force driving lovers to irrationality and madness. In the work of Cristoforo Landino, a prominent figure of Florentine humanism, this concept is explored in his Xandra, a collection of Latin love elegies inspired by ancient Roman poetry. Landino employs “furor” in various dimensions: “furor amatorius” (the frenzy of passionate love), “furor poeticus” (the divine inspiration of poetic creation), and “furor belli” (the frenzy of war). “Furor amatorius” manifests as Landino’s unrequited love for Xandra, an intense passion that leads the poet into servitude and suffering. Conversely, “furor poeticus”, influenced notably by Platonic notions of divine inspiration, elevates poetic creativity as a sacred gift. Cristoforo Landino combines the ancient tradition’s concept of “furor” with the individualistic and moral perspective of the Renaissance. The aim of this article is to explore the origins of the “furor” concept in Classical Latin poetry and then examine how Cristoforo Landino employs and reinterprets this concept in his work Xandra within the framework of Renaissance humanism.
