76. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, Türkiye, 15 - 19 Nisan 2024, ss.380
İzmir-Ankara
kenet kuşağı, Geç Paleosen'den Erken Eosen'e kadar kuzeybatıda Pontidler
(Rodop-Pontid parçası ve Sakarya kıtası) ile güneydoğuda Anatolid-Torid
platformu arasında N-dalımlı bir dalma zonunun kapanmasıyla oluşmuştur. Bu
çarpışmaya bağlı olarak K-G yönlü kısalma ve sıkışmanın Geç Miyosen'e (Tortonien)
kadar devam ettiği ve ardından K-G yönlü genişlemenin takip ettiği öne
sürülmüştür. Kuşağın batısında yüzlek veren OligoMiyosen yaşlı Kozak Plütonik
Kompleksi ve Üst Oligosen-Pliyosen yaşlı volkanik kayaçların içerisinde ve
temel kayaçlara sokulum yaptıkları bölgelerde birçok Pb-Zn-Cu±Ag±Au yatağı
gözlenmektedir.
Bu çalışmada,
Türkiye’nin KB’sında yer alan Sübeylidere Pb-Zn-Cu cevherleşmesi ve konak
kayaçlarının mineralojik, petrografik özelliklerinin tespit edilmesi ve
cevherleşmeyi oluşturan akışkan(lar)ın sıvı kapanım ve duraylı izotop
yöntemleri ile belirlenmesi amaçlanmıştır. İnceleme alanında bölgenin temelini
oluşturan yeşil şist fasiyesinde metamorfizma geçirmiş Alt Triyas yaşlı
kırıntılı kayaç serileri ve bu metamorfik seriyi kesen Üst Kretase-Eosen yaşlı
Kozak Granodiyoriti gözlenmekte olup kuzey kesiminde geniş yüzlekler veren
metamorfik temel üzerine yerleşmiş Miyosen yaşlı volkanitler ise cevher damarlarının
ev sahipliği yaptığı konak kayaçları oluşturmaktadır.
Yapılan
incelemeler sonucunda Sübeylidere Pb-Zn-Cu cevherleşmesinin başlıca cevher
minerallerinin galenit, pirit, kalkopirit, sfalerit olduğu saptanmıştır. Yatakta
süperjen zenginleşmeler olarak serüzit, anglezit, kalkozin, kovellin, limonit
ve fahlerz grubu (tetrahedrit-tennatite) mineralleri, gang olarak ise kuvarslar
gözlenmektedir. Cevherleşme ile ilişkili kuvarslarda yapılan sıvı kapanım
çalışmalarında homojenleşme sıcaklıklarının 207-419°C aralığında, tuzluluk
değerlerinin ise %0,4-5.0 (ağ. %NaCl) aralığında değiştiği tespit edilmiştir. S
izotop analizleri sonucunda galenit ve sfalerit minerallerinden elde edilen δ34SV-CDT değerleri
~ -5 ile 5 per mil aralığında yer almaktadır. Cevherle ilişkili kuvarslardan
yapılan oksijen izotop analizleri sonucunda elde edilen δ18OV-SMOV değerleri ise 2 ila 3,5 per mil arasında
değişmektedir. Çalışmadan elde edilen mineralojik-petrografik, yapısal-dokusal,
sıcaklık ve izotop verilerine dayanarak bölge cevherleşmesinin volkanik yan
kayaçlı mezotermal Pb-Zn damar cevherleşmesi olduğu düşünülmektedir.
Bu çalışma TÜBİTAK ÇAYDAG 123Y185 ve Ankara Üniversitesi BAP 22B0443001 numaralı projeleri tarafından desteklenmiştir
The Izmir-Ankara suture zone,
resulted from the closure of a north-dipping subduction zone between the
Pontides (including the Rhodope-Pontide fragment and the Sakarya continent) to
the northwest and the Anatolid-Torid platform to the southeast, was formed from
Late Paleocene to Early Eocene. It has been suggested that the collision led to
east-west shortening and compression, persisting until the Late Miocene
(Tortonian), followed by subsequent east-west extension. In the western part of
the belt, there are numerous Pb-Zn-Cu±Ag±Au deposits were formed within/at the
contacts of the Oligo-Miocene-aged Kozak Plutonic Complex and Upper
Oligocene-Pliocene-aged volcanic rocks and the basement rocks.
This study aims to determine
the mineralogical and petrographic characteristics of the Sübeylidere Pb-Zn-Cu
mineralization and host rocks, as well as to identify the characteristics of
the mineralizing fluid(s) using fluid inclusion and stable isotope methods. In
the study area, metamorphosed Lower Triassic green schist clastic rock
sequences underlie the region. These metamorphic rocks are cut by the Upper
Cretaceous-Eocene-aged Kozak Granodiorite, and Miocene volcanic rocks, covering
extensive areas in the northern section, act as host rocks for ore veins.
The investigations revealed
that the main ore minerals in the Sübeylidere Pb-Zn-Cu mineralization are
galena, pyrite, chalcopyrite, and sphalerite. Supergene enrichments in the
deposit include sericite, anglesite, chalcosine, covellite, limonite, and the fahlore
group (tetrahedrite-tennantite), with quartz as the gangue mineral. Fluid
inclusion studies on the quartz associated with mineralization indicated
homogenization temperatures ranging from 207 to 419 °C and salinity values
varying between 0.4-5.0 wt.% NaCl equivalent. Sulfur isotope analyses resulted
in δ34S values for galena and sphalerite minerals ranging from ~ -5
to 5 per mil. Oxygen isotope analysis on quartz associated with mineralization
yielded δ18O values between 2 and 3.5 per mil. Based on the
mineralogical-petrographical, structural-textural, temperature, and isotope
data, the mineralization is interpreted as a volcanic-hosted mesothermal Pb-Zn
vein mineralization.
This study was supported by TÜBİTAK ÇAYDAG (Grant No: 123Y185) and Ankara University BAP (Grant No: 22B0443001) projects.