Yapay Uçlaşma Verilerinin Düzensiz Ağ Kullanan 2B ve 3B Ters Çözüm Algoritmaları ile Yorumlanması: Metalik Maden Aramalarından Bir Örnek

75. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, Türkiye, 10 - 14 Nisan 2023, cilt.1, sa.151, ss.469

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Cilt numarası: 1
Basıldığı Şehir: Ankara
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.469
Ankara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Metalik maden aramalarında en çok tercih edilen jeofizik yöntem yapay uçlaşma (YU) yöntemidir. Bu yöntem ile belirlenen ölçü hatları boyunca sondaj profil ölçüleri alınarak iki boyutlu (2B) ters çözüm algoritmaları ile yorumlanırlar. Paralel hatlarda ölçülen YU verileri ise üç boyutlu (3B) ters çözüm algoritmaları ile yorumlanmaktadır. Son yıllarda düzensiz ağ kullanan 2B ve 3B YU ters çözüm algoritmaları geliştirilmiştir. Bu çalışmada bir maden jeofiziği araştırılmasında paralel hatlarda ölçülen YU verileri düzenli ağ ve düzensiz ağ ile 2B ve 3B ters çözümleri yapılmıştır. İki farklı model ağı için elde edilen ters çözüm sonuçları karşılaştırılarak birbirlerine göre üstün ve zayıf yönleri incelenmiştir. Bu amaç için daha önce düşük sülfitli epitermal maden yatağında ölçülen YU verisi kullanılmıştır. Bu sahada IP verilerinin yorumu sonucu yapılan sondaj ile cevher keşfedilmiştir. Çalışma alanında 100 metre aralıklı 11 paralel doğrultuda YU verileri topladık. Her bir ölçü doğrultusu yaklaşık 2 km uzunluğundadır. Veriler, elektrod aralığı, a=50 metre için 11 seviyede pol-dipol dizilimi kullanılarak ölçüldü. Ayrıca, modele topoğrafyayı dahil etmek için arazide her elektrod noktası koordinatını ölçtük. Ters çözüm öncesi, ölçülen verilerden gürültülü olanlar atılmıştır. Her bir sondaj profil veri setinin 2B ters çözümü, düzenli ve düzensiz ağ kullanarak yapılmıştır. Benzer şekilde, tüm veri setleri birleştirilerek düzenli ve düzensiz ağ ile 3B ters çözümü yapılmıştır. Ters çözüm sonucu elde edilen özdirenç ve yüklenebilirlik modelleri, arazinin jeolojik özellikleri ve jeokimya analiz sonuçları ile ilişkilendirilerek yorumlanmıştır. Genelde metalik cevher damarları fay yapıları içinde görülebilmektedir. Önceki çalışmada düzenli ağ 2B ters çözüm sonuçlarına göre belirlenen bir fay zonu boyunca düşük özdirenç ve yüksek yüklenebilirlik değerli bir belirti bölgesine sondaj önerilmiş ve cevher kesilmiştir. Bu çalışma kapsamında bilinen bu cevher zonunun düzensiz ağ kullanan 2B ve 3B ters çözüm algoritmaları ile daha belirgin elde edildiği gösterilmiştir. Ayrıca 3B ters çözümün 2B ters çözüme göre üstünlükleri de bu çalışmada incelenmiştir.