Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. Uluslararası Eğitim ve Değerler Sempozyumu, Karabük, Türkiye, 24 - 26 Aralık 2020, ss.266-267
Özdüzenleme, en geniş anlamıyla, bireyin bir amaca ulaşmak ve/veya belirli bir durumda beklenen
bilişsel ve sosyal beklentileri karşılayabilmek amacıyla dikkatini, bilişini, duygularını ve davranışlarını
izleme ve yönetme becerisi olarak tanımlanmaktadır (Bell & Calkins, 2012). Yaşamın ilk yıllarında
gelişmeye başlayan özdüzenlemeyi etkileyen birçok değişken bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı,
okul öncesi dönem çocuklarının özdüzenleme becerilerinin kardeş değişkenleri açısından
incelenmesidir. Araştırmada, kişisel bilgi formu ile 4-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Özdüzenleme Becerileri
Ölçeği (Öğretmen Formu) (İvrendi ve Erol, 2018) kullanılmıştır. Ölçeğin engelleyici kontrol, dikkat ve
çalışma belleği olmak üzere üç alt boyutu, kardeş sayısı doğrultusunda incelenmiştir. Çalışma
grubunda, Türkiye’de 10 farklı şehirde bulunan özel okul öncesi kurumlara devam eden 48-72 aylık (M=
63.902; SS: 6.353) olan 2822 çocuk katılmıştır. Çocukların tamamı yüksek SED ailelerden gelmekte ve
normal gelişim özellikleri göstermektedir. Araştırmanın sonuçlarına göre engelleyici kontrol alt
boyutunda tek çocuk olanlar (M= 34.039; SS= 5.186) ile kardeşi olanlar (M= 33.306; SS= 5.618)
arasında tek çocuk olanların lehine anlamlı fark olduğu görülmüştür; t( 820)=2767.152, p=.000. Benzer
şekilde çalışma belleği alt boyutunda tek çocuk olanlar (M=22.761; SS=2.928) ile kardeşi olanlar
(M=22.507; SS=3.058) arasında olmayanların lehine istatistiki olarak anlamlı fark olduğu görülmüştür
(t(2820)= 2.250, p=.025). Dikkat alt boyutu açısından ise tek çocuk olan ve olmayanlar arasından
anlamlı fark olmadığı görülmüştür. Sadece kardeşi olan çocuklar (n=1564) için yapılan analizlerde ise
bir kardeşi olanlar ile iki ve daha fazla kardeşi olanlar arasından öz düzenlemenin alt boyutları açısından
istatistiki olarak anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Kardeşi olan çocukların (n=1564)
kendinden büyük kardeşi olup olmama durumuna göre yapılan analizlerde ise kendinden büyük kardeşi
olanlar (n=932) ile olmayanlar (n=632) arasında engelleyici kontrol ve dikkat alt boyutları açısından
anlamlı farklılık olmadığı ancak çalışma belleği boyutunda kendinden büyük kardeşi olan (M=22.380;
SS=3.165) ve olmayanlar (M=22.695; SS=2.885) arasında büyük kardeşi olmayanların lehine istatistiki
olarak anlamlı fark olduğu görülmüştür (t(1562)= -2.035, p=.042).