Sanatı Desteklemek: Burjuvazi ve Sanat Üzerine Bir İnceleme


ATILGAN G.

Ankara Üniversitesi İLEF Dergisi, cilt.10, sa.2, ss.9-42, 2023 (ESCI) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 10 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2023
  • Doi Numarası: 10.24955/ilef.1396847
  • Dergi Adı: Ankara Üniversitesi İLEF Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.9-42
  • Ankara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu makale, burjuvazinin belirli kesimlerinin üst düzey sanat formlarını neden desteklediği hakkındadır. Bankacılık, enerji, hukuk, demir çelik, kimya veya otomotiv gibi ekonominin değişik sektörlerinde faaliyet yürüten şirketlerin senfoni orkestraları kurmalarının, operalara sponsor olmalarının, baleleri finanse etmelerinin gerisinde, rant motivasyonuyla sanat piyasasına ya da kâr amacıyla kültür endüstrisine yatırım yapmalarından daha farklı nedenler yatmaktadır. Burjuvazinin sanata yatırım yapması ile sanatı desteklemesi arasında ayrım yapılmalıdır. Temel amacı kâr maksimizasyonu olan burjuvazinin rant getiren sanat piyasasında ve artık-değer üreten kültür endüstrisinde aktif olması anlaşılabilir bir durumdur. Buna karşılık burjuvazinin temel faaliyet alanlarından elde ettiği kârın bir kısmıyla üst düzey sanat formlarını desteklemesinin ardında yatan gerekçeler, sanat piyasasına ve kültür endüstrisine yatırım yapma amacında olduğu gibi bir bakışta gözlemlenemez. Bu amaçların neler olabileceğinin sorunsallaştırılması gerekir. Bu sorunsaldan hareket eden makalede öncelikle burjuvazinin sanatla ilişkisinin farklı biçimleri ele alınmıştır. Bunun ardından burjuvazinin sanatın üst düzey formlarını destekleme biçimleri üzerinde durulmuştur. Bu sergilemeyi takiben burjuvazinin belirli sanat formlarını destekleme nedenlerine ilişkin üç düzeyli bir analiz ortaya konmuştur. Sanata verilen destek tekil düzeyde bir burjuvanın ya da bir şirketin çıkarıyla; tikel düzeyde bir sınıf olarak burjuvazinin çıkarıyla; tümel düzeyde ise evrensel bağlamda burjuvazinin sınıfsal hegemonya hedefleriyle ilişkili olarak tartışılmıştır. Bu üç düzeyli tartışmada Antonio Gramsci’nin sınıf bilincinin uğraklarına ilişkin analizinden yararlanılmıştır. Burjuvazi, homojen bir sınıf olmadığı için sanatın üst düzey formlarını bütün kesimleri ve üyeleriyle desteklemez. Burjuvazinin kendi içinde sanat formları karşısında gösterebileceği farklı eğilimlere ve içsel farklılaşmalara ilişkin çerçeve Karl Marx’ın sınıf teorisine dayandırılmıştır.
This article investigates the motives of some segments of the bourgeoisie for supporting high art forms such as symphonic music, opera, and ballet. When companies operating in different sectors of the economy—such as banking, energy, law, iron and steel, chemicals, or the automotive sector— sponsor operas, found symphony orchestras, fund ballets, etc., they have different motives than when they invest in the art market and the cultural industry out of desire for profit or rent. A distinction must be made between the bourgeoisie investing in and supporting art. It is understandable for the bourgeoisie, whose main objective is profit maximization, to be active in the rent-generating art market and the surplus-value-producing culture industry. However, unlike the motives behind investments in the art market and the cultural industry, the aims behind the bourgeoisie’s support of high-level art forms cannot be observed at a glance. It is necessary to problematize what these purposes might be. Based on this problematique, the article first focuses on the different forms of the bourgeoisie’s relationship with art. Following this, the ways in which the bourgeoisie supports high-level forms of art are presented. This presentation is followed by a three-level analysis of the bourgeoisie’s reasons for supporting certain art forms. The support for the arts is discussed in relation to the interests of a bourgeois or a company at the singular level; the interests of the bourgeoisie as a class at the particular level; and the class hegemony goals of the bourgeoisie in a world-historical context at the universal level. This three-level discussion is based on Antonio Gramsci’s analysis of the stages of class consciousness. The bourgeoisie is a heterogeneous class, and not all of its segments and members support high- level art forms. In this article, the different tendencies and internal differentiations within the bourgeoisie are framed based on Karl Marx’s class theory.