Akademik Veri Yönetim Sistemi
Nuh Naci Yazgan Ulusal Sağlık Bilimleri Kongresi , Kayseri, Türkiye, 3 - 04 Mayıs 2024, ss.52-53, (Özet Bildiri)
Amaç: Çocuk yoğun bakım ünitelerinde uykunun öneminin vurgulanması, uyku kalitesini artırmak için uygulanan hemşirelik müdahalelerinin literatür bilgilerine dayalı olarak gözden geçirilmesi ve bu konuyla ilgili önerilerin sunulması amaçlanmıştır.
Ana Metin: Uyku, yaklaşık 8 saatlik bir süre boyunca istemli olarak azalan bilinç düzeyinin 24 saatlik döngüsü ve herhangi bir dış uyaranla kendiliğinden uyanma ile karakterize homeostatik nörofizyolojik bir süreçtir. Uyku, çocuklarda gelişimin bir parçasıdır. Kaliteli ve düzenli bir uyku çocukların sağlıklı kalmalarına yardımcı olur. Çocuklar, yetişkinlerden daha fazla uykuya ihtiyaç duyarlar. Günlük uyku miktarı National Sleep Foundation (Ulusal Uyku Vakfı) tarafından; bebekler için 12-15 saat, küçük çocuklar için 11-14 saat, okul öncesi çocuklar için 10-13 saat, okul çağındaki çocuklar için ise 9-11 saat olarak önerilmektedir. Hastaneye yatışlarda küçük çocukların yaşça daha büyük olan çocuklara ve adolesanlara göre uyku kalitelerinin daha çok etkilendiği ve evdeki uyku süreleriyle hastanedeki uyku süreleri arasında daha fazla fark olduğu belirtilmiştir. Çocukların yeterli miktarda uyku alamadıklarında, iyileşme süreçlerinin de olumsuz etkilendiği bilinmektedir. Hastanede karşılaşılan uyku bozukluklarının çoğuna ses, ışık, gürültü gibi çevresel faktörlerin neden olduğu belirtilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) hasta odalarındaki ses düzeyinin gündüz 45 dB, gece ise 35 dB’i geçmemesini önerirken, yapılan çalışmalarda çocuk yoğun bakım ünitelerinin ses düzeylerinin ortalama 50-65 dB olduğu görülmüştür. Sağlık Bakanlığı yoğun bakım ünitelerinde genel ışıklandırmanın 215 lux, spot ışıklandırmanın ise 1600 lux olacak şekilde ayarlanması gerektiğini bildirmiştir. Işık seviyelerinin gereğinden fazla olması hastaların sağlığını olumsuz etkileyebileceği için ışığın yoğun bakım ünitelerinde gündüz ve gece döngüsüne uygun olarak ayarlanması önerilmektedir. Hastanede yatan çocuklar için önerilen seviyelerin üzerindeki ses ve ışık, geceleri uykudan uyanma riskini artırabildiği gibi uykunun büyük bir çoğunluğunun yüzeysel olmasına ve hastaların REM (Rapid Eye Movement) uykusuna ulaşmalarının zor olmasına neden olduğu belirtilmiştir. Yoğun bakım ünitelerinin doğası gereği uykunun sürekli kesintiye uğraması en büyük problemdir. Literatürde hemşirelerin hastaların uyku kesintilerini önlemek ve en aza indirebilmek için birçok hemşirelik uygulamasında bulunabildiği görülmüştür. Ancak çocuk yoğun bakım ünitelerinde bu konuyla ilgili yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Yapılan bir çalışmada çocuk yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören hastalara uygulanan aromaterapi uygulamasının uyku kalitesini iyileştirme üzerinde olumlu etkileri olduğu bulunmuştur. Bir başka çalışmada ise müzik terapisi uygulanan çocukların gece daha az uyandıkları ve uykuda geçirdikleri sürenin daha fazla olduğu görülmüştür. Literatürde yoğun bakım ünitelerinde çocuk hastalar için gece yapılacak müdahalelerin en aza indirilmesi, rutin tedavi ve bakım saatlerinin uyku kesintilerini önleyecek şekilde düzenlenmesi gibi girişimlerin önemli olduğu bildirilmektedir. Bu uygulamalar için literatürde uyku hijyeni ekiplerinin oluşturulması ve buna yönelik girişimlerin planlanması gerektiği önerilmektedir.
Sonuç: Sonuç olarak, hastanede yatan çocuk hastaların uyku kalitesini artırmak için birçok farmakolojik olmayan yöntemin uygulanabildiği ve etkili olduğu görülmüştür. Hemşirelerin, yoğun bakım ünitelerinde çocuk hastaların uyku kalitesini artırmak için yapabilecekleri müdahaleler arasında hastaya gece geç saatlerde ve sabah erken saatlerde izlem ve girişim için gerekmedikçe müdahalede bulunmaması, gereksiz oluşabilecek gürültüden kaçınması ve gece-gündüz dengesinin sağlanabilmesi için ortam aydınlatması ayarlamasının yapılması önerilebilir. Mevcut literatür incelendiğinde çocuk yoğun bakım ünitelerinde, konuyla ilgili daha fazla çalışma yapılmasının gerekli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Çocuk sağlığı, hemşirelik, uyku, yoğun bakım ünitesi