Akademik Veri Yönetim Sistemi
ANADOLU 14. ULUSLARARASI UYGULAMALI BİLİMLER KONGRESİ, Gaziantep, Türkiye, 16 - 18 Şubat 2024, ss.94-105
Kentsel donatı elemanları kamusal alanlarda kullanılan belli işlevler için tasarlanmış,
tamamlayıcı, belirleyici, yönlendirici ögelerdir. Kentsel donatı bileşenleri kullanıcılara kamusal
alanlarda gerçekleşecek aktivite ve eylemler kapsamında gerekli konfor koşullarını sağlarken
erişim, dinlenme, sosyal ve kültürel etkinlikler, eğlence, korunma gibi birçok işleve yanıt
vermek üzere kullanılan açık ve yeşil alanların vazgeçilmez yapısal bileşenleridir. Yanı sıra
kent kimliğinde ve sağlıklı, kullanışlı yaşam çevrelerinin oluşumunda belirleyici ögeler olup
rahat kullanılabildiği oranda işlevsel, görsel ve kimlik belirleyici niteliği kapsamında da estetik
olabilmektedir.
Antropometri ise insan vücudunun incelenip ölçülmesi ile elde edilen verilerin organize
edilmesidir. Bu veriler doğrultusunda kullanımı kolay, nitelikli tasarım yapılabilmektedir.
Farklı tasarım çalışmalarında referans olan antropometrik tasarım aynı zamanda ergonomi için
de temel oluşturmaktadır. Statik ya da dinamik antropometri aracılığı ile belirlenen ergonomi
yanı sıra insan kilosu, vücut ölçüleri, kitle endeksi gibi farklı konularda da antropometrik
ölçümler gerçekleştirilebilmekte; böylece pek çok alanda tam ölçülerden yararlanılmaktadır.
Burada bireyin kendi ölçüleri temel alınarak gerçekleştirilen tasarım ürünlerinin rahat ve kolay
kullanımı hedeflenmektedir. İnsan vücut ölçülerinin belirlenerek tasarım çalışmalarında
uygulanması olarak tanımlanan antropometrik tasarımda bireylerin coğrafi bölge, anatomik
yapısı gibi benzerlik ve farklılıklar saptanarak nitelikli ve insanların rahat kullanımına uygun
tasarımlar gerçekleştirilebilmektedir. Standartlaşmış bazı referans noktalarına göre alınan
ölçüler tasarımda girdi olarak kullanılmaktadır.
Bu bildiride öncelikle kamusal alanlarda kullanılan farklı kentsel donatı elemanları
irdelenecektir. Bu ögelerin nitelik ve işlevleri tanımlanarak antropometrik tasarım kapsamında
değerlendirilmiştir. İnsan vücut ölçülerinin belirlenerek tasarımda kullanımı bu doğrultuda
gerçekleştirilen antropometrik tasarımın, bu ölçülerin çevre ile uyumunu inceleyen
ergonomiden farkı ortaya konmuş kentsel tasarımda antropometrik tasarımın önemi
vurgulanmıştır. Yanı sıra bu iki bilim alanının kentsel donatı tasarımında birlikte
değerlendirilmesinin önemi vurgulanmıştır.