Akademik Veri Yönetim Sistemi
17. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Edirne, Türkiye, 20 - 24 Ekim 2014, ss.1553-1554
Giriş ve Amaç: Gebelik ve doğum sonrası dönemde sigara içilmesi fetus, yenidoğan ve çocukta ciddi riskler oluşturmaktadır. Bu çalışma Bülent Ecevit Üniversitesi Hastanesi Gebe Polikliniği’ne başvuran gebe kadınların sigara içme sıklıklarının ve ilişkili sosyo-demografik faktörlerin belirlenmesi; hamilelik ve emzirme sürecinde sigara kullanmanın bebeğe zararları konusunda bilgi ve tutum düzeylerini ve sigara içen gebelerin davranışlarını sorgulamak amacıyla planlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışma tanımlayıcı bir araştırmadır. Örneklemi Bülent Ecevit Üniversitesi Hastanesi Gebe Polikliniği’ne 1 Mart-30 Nisan 2014 tarihleri arasında başvuran 335 gebe oluşturmuştur. Veriler gerekli etik izin alındıktan sonra araştırmacılar tarafından hazırlanmış 24 sorudan oluşan anket formu ile toplanmıştır. Ankette katılımcıların demografik ve ekonomik durumları, sigara içme durumları ve gebelikteki davranışları sorgulanmıştır. Ayrıca gebelik dönemi bilgi düzeyini sorgulayan 13 seçenekli bir soru ve emzirme dönemi bilgi düzeyini sorgulayan 11 seçenekli bir soru mevcuttur. Bu sorularda doğru bilgi 1 puan, yanlış bilgi -1 puan olacak şekilde düzenlenmiştir. Bu puanlamalara göre gebelerin gebelik ve emzirme bilgi puanları hesaplanmıştır. Buna göre gebelik bilgi puanının -1 ile 11, emzirme bilgi puanının ise -1 ile 8 arasında olduğu görülmüştür. Ayrıca bu iki puan birleştirilerek -2 ile 19 puan arasında değişebilecek toplam bilgi puanı oluşturulmuştur. 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı olan 1167 TL (Türk-İş) 4’e bölünerek kişi başı açlık sınırı 291,75 TL olarak hesaplanmıştır. İstatistiksel analizler; SPSS 19 yazılım programını kullanılarak yapılmıştır. Tanımlayıcı istatistikler sıklıklar olarak, ölçümler ortalama±standart sapma ile sunulmuş, kategorik değişkenler arasındaki karşılaştırmalarda Ki-kare testi kullanılmıştır. Kolmogorov-Smirnov testi ile bilgi puanı sorularının normal dağılıma uymadığı gösterilmiştir. Bu nedenle non-parametrik testlerden ikili gruplarda Mann-Whitney U testi, üç ve üzeri gruplarda ise Kruskal-Wallis varyans analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Gebelerin sigara içme özellikleri incelendiğinde; kadınların % 30.3’ü gebelik öncesinde sigara kullanmıştır. Gebelerin % 79.5’i gebelikte hiç sigara içmezken, % 20.5’i sigara içmiştir. Gebelerin öğrenim (Lise altı-lise ve üzeri) ve gelir durumu (Kişi başı 291.75 TL altı ve üstü gelir) ile gebelikte sigara içme durumu arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (p=0.172, p=0.203). Gebelerin sigara içme durumu ile çocuğun sağlığından endişe duyma durumları arasında anlamlı fark bulunamamışken (p=0.710), gebelikte sigara içme ile gebelikte psikolojik sorun yaşama yönünden istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p=0,016). Gebeliğinde hiç sigara içmeyenler (% 10.7), gebelikte sigarayı bırakanlar (% 27.0) ve gebelikte içmeye devam edenlere (% 18.9) göre gebelikte anlamlı düzeyde daha az psikolojik sorun yaşamıştır.
Gebelikte sigara içme durumu ile gebelik, emzirme ve toplam bilgi puanları kıyaslandığında gebelik ve toplam bilgi puanları açısından anlamlı bir fark bulunamamışken (p=0.126, p=0.051), emzirme konusunda ki bilgi puanları gebelikte içmeye devam edenlerde anlamlı şekilde düşük bulunmuştur (p=0.031). Öğrenim durumu ile bilgi puanları kıyaslandığında her üç bilgi puanının da lise ve üzeri öğrenim görenlerde daha yüksek olduğu görülmüştür (p=0.003, p=0.000, p=0.001).
Sonuç ve Öneriler: Bu çalışmada gebelerin sigara kullanma sıklığı % 20.5 olarak bulunmuştur. Benzer çalışmalara baktığımızda Gomes ve arkadaşları (2004) gebelikte sigara içme sıklığı % 25.1 bulmuşlardır. Ülkemizde yapılan çalışmalarda ise gebelikte sigara içme sıklıkları; Kocaeli’de % 11.6, Manisa’da % 19.1, Sivas’ta % 17 olarak bulunmuştur. Türkiye’deki TNSA (2003) verilerinde de gebelikte sigara içme sıklığı % 15 olarak bulunmuştur. Bu bulgular gebe kadınlar arasında sigara içiminin yaygın bir davranış ve önemli bir sağlık sorunu olduğunu göstermektedir.
Gebelik öncesi sigara içenlerin beşte üçü gebe kaldığını öğrenince sigara kullanmayı bırakmıştır. Bu olumlu durumu tüm anneleri kapsayacak şekilde geliştirmek için sağlık personeline oldukça önemli görevler düşmektedir.
Gebelikte sigara içimi önemli bir sağlık sorunudur. Sigara içen gebelerin kendisi ve bebeklerinde olabilecek olası sorunların erken tanılanması için kontrol sıklığının arttırılması gerekmektedir. Gebelikte sigara içip bırakanlara, doğum sonrası dönemde tekrar başlamamaları için profesyonel yardım almaları gerektiği hatırlatılmalıdır.
Anahtar kelimeler: Sigara içimi, gebelik ve emzirme dönemi, fetus, yeni doğan, çocuk