Cumhuriyet Yüzyılı Tamamlarken Türkiye’de Suç ve Ceza Adaletinin Görünümleri Üzerine

Mercan B. A.

Mülkiye Dergisi, cilt.47, sa.5, 2023 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tartışma
  • Cilt numarası: 47 Sayı: 5
  • Basım Tarihi: 2023
  • Dergi Adı: Mülkiye Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Ankara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Cumhuriyetin 100 yılını tamamladığı bir dönemde Türkiye’de kriminoloji disiplinine, temel hak ve özgürlüklere karşı devlet güvenliğini esas alan, ‘güvenlik çalışmaları’ paradigması hâkimdir. Bu yazı eleştirel bir ‘kriminolojik imgelem’ oluşturmak amacıyla adli istatistikler, polis ve polislik, ceza adaleti rejimi gibi temalarla disiplinin bizatihi kendisine odaklanıyor. Bunu yaparken de İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e bazı kurumsal geçişliliklere ve tarihsel dönemlerin bağlamsal etkilerine dikkat ediyor. Cumhuriyet 100 yılı geride bırakırken adli istatistiklerin halen eksik ve yetersiz olduğunu, kamuyla paylaşılmadığını; buna rağmen suç oranlarında artışların gözlemlendiğini; polisin biyopolitik bir nitelik kazanarak kişisel ve toplumsal yaşamın hemen her alanına nüfuz ettiğini; gücü olanların ceza adaletinden kaçabildiği olmayanların ise cezaevlerini doldurduğunu; kriminoloji alanında çalışanların da tespit edilebilir bir ideolojik konum aldığını görüyoruz. Güvenlik tertibatının etkin ve verimli çalışmasına yönelik tartışmaların ön planda olduğu; kolluk ve ceza adaleti rejimi üyelerinin ideolojik–politik tutumu, işkence, kötü muamele, orantısız güç kullanımı ve cezasızlık gibi temel hak ve özgürlükleri yakından ilgilendiren meselelerin göz ardı edildiği bir bilimsel ideolojik tutumun varlığından bahsedebiliriz. İdeolojik bir araştırma güdümünden çıkıp üstü örtüleni açığa çıkarmak ve söylenilmeyeni söyleyerek etik bilimsel bir pratiğe yol almak, eşit ve özgür yurttaşlar topluluğunun oluşturduğu bir cumhuriyet kamusu inşa etmek adına elzemdir.