Akademik Veri Yönetim Sistemi
ASES II. ULUSLARARASI BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR KONGRESİ, İzmir, Türkiye, 1 - 02 Ekim 2022, ss.48
ÖZET
Antik Çin’de Savaşan Beylikler Döneminde (M.Ö. 481-221), takribi M.Ö. 470-391 yıllarında
yaşamış olan Mo Zi, Konfüçyüs, Lao Zi ve Han Feizi ile birlikte dönemin en etkili
düşünürlerinden birisidir. Beylikler arasındaki acımasız ve yıkıcı savaşların devam ettiği bu
dönemde Mo Zi, “her şeyi kuşatan sevgi” ideali ve kesin bir savaş karşıtlığı ile toplumda
yeniden bir düzen oluşturmaya çalışmıştır. Bu bağlamda savaşın gerekçelerine dair fikir yürüten
ilk düşünürlerden biri olan Mo Zi’nın savaş karşıtlığı, esasında saldırı savaşlarına yöneliktir ve
ülkelerin birbirini işgal etmesini ve güçlü olan ülkelerin daha güçsüz olanların kaynaklarını
sömürmesini engellemek için ortaya atılmıştır. Düşüncelerinin derlendiği “Mo Zi” kitabında,
Chu Beyliğin Song Beyliğine saldıracağını öğrendiğinde uzun yollar kat ederek saldırıyı
planlayan Chu Beyliğini barışçıl bir politika izlemesi için ikna etmesi anlatılmaktadır. Bununla
birlikte, iktidarı ele geçirmek üzere savaşan beylikler arasındaki savaşların sona ermesi için
büyük çaba gösterdiği bilinen Mo Zi, halkı bir tiranın elinden kurtarmak için yapılan savaşlar
ile saldırılara karşı yapılan savunma savaşlarını ise “haklı savaş” çerçevesinde
değerlendirmektedir. Çünkü bu savaşlardan ilki, “Göğün emri” ile masum bir halkı zulümden
kurtarmak için yapılmaktadır. Savunma savaşı ise, topraklarına ve insanlarına saldırılan bir
beyliğin, teslim olmak yerine yenilgiyi dahi göze alarak, varlığını koruma çabası olarak
değerlendirilmektedir. Bu çalışmada “Mo Zi” kitabının saldırı savaşlarını kınadığı “Savaş
Karşıtlığı” başlıklı bölümü ile kitabın farklı bölümlerinde haklı savaşla ilgili düşüncelerinin
aktarıldığı parçalardan yola çıkılarak Çinli düşünür açısından siyasi amaçlar doğrultusunda
yapılacak olan savaşların ne zaman haklı görüldüğü ve hangi koşullarda zor kullanımının
kısıtlandığı ile ilgili bir tartışma yürütülecektir.