International Marmara Social Sciences Congress (Imascon Autumn 2022), Kocaeli, Türkiye, 9 - 10 Aralık 2022, ss.32
Mehmed
Eşref Dede’nin Âyîn-i Tarîkat-i Mevlânâ
adlı eseri, Mevlevî ayinlerindeki usûl ve âdâbı ele alan manzum ve mensur bir
eserdir. Müellif hattı ünik (tek) nüshasına ulaşılan eser hakkında tespitlerimize
göre herhangi bir akademik çalışma yapılmamıştır. Kastamonulu Mehmed Eşref Dede,
19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında yaşamış bir Mevlevî dervişidir. Mestî
mahlasıyla şiirler yazan Mehmed Eşref Dede, aynı zamanda dîvân sahibi bir
şairdir. Dinî-tasavvufî şiirlerinin yanında beşeri konuları işleyen şiirleri de
bulunmaktadır. Âyîn-i Tarîkat-i Mevlânâ
adlı eserinin mensur mukaddemesinde Mevlevîlikteki önemli şahşiyetlerin eserlerini
incelediğini belirtmektedir. Mevlevîliğin âdâb, usûl ve inceliklerini
incelediğini ifade eden Mehmed Eşref Dede, Mesnevî şârihi olan İsmâil Rusûhî
Ankaravî’nin Minhâcü’l-Fukarâ ve Hüccetü’s-Semâ isimli eserlerinin önemini de vurgulamaktadır.
Eserin 259 beyitten oluşan ilk bölümü mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır.
İkinci bölümde ise mevlevîlik âdâbı ile ilgili mensur metinlerin arasında beyit
ve şiirler bulunmaktadır. Eşref dede eserinin farklı yerlerinde Mevlânâ, Esrar
Dede, Şeyh Gâlip, Riyâzî ve Sırrî’nin şiirlerine de yer vermiştir. Eserin tek
nüshası, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu’nda “06 Mil Yz A 8172” numara ile
kayıtlı bulunmaktadır.
Mehmed Eşref Dede's Ayin-i Tarikat-i Mevlana is a poetic and prose work that deals with the method and manners in the Mevlevi rites. According to our determinations, no academic study has been done about the work whose unique (single) copy with the handwriting of the author has been reached. Mehmed Eşref Dede of Kastamonu is a Mevlevi dervish who lived in the late 19th and early 20th centuries. Mehmed Eşref Dede, who wrote poems with the pen name Mesti, is also a poet who has a divan. In addition to his religious-mystical poems, there are also poems dealing with human subjects. In the prose introduction of his work Ayin-i Tarikat-i Mevlana, he states that he studied the works of important figures in the Mevlevi order. Mehmet Eşref Dede, who states that he examines the manners, methods and subtleties of Mevlevi, also emphasizes the importance of the works named Minhacu'lFukara and Huccetu's-Sema by İsmail Rusuhi Ankaravi, who is the commentator of the Mesnevi. The first part of the work, consisting of 259 couplets, was written in the form of mathnawi. In the second part, there are couplets and poems among the prose texts related to the Mevlevi manners. Eşref Dede also included the poems of Mevlana, Esrar Dede, Şeyh Galip, Riyazi and Sırri in different parts of his work. The only copy of the work is registered with the number "06 Mil Yz A 8172" in the National Library Manuscripts Collection.