Anayasa değişikliklerinin yasama organında üçte iki çoğunluk oyuyla kabul şartı, katı anayasa yaklaşımının bir görünümü olarak, Türk anayasacılığında yerleşik bir kuraldır; buna bir alternatif olarak beşte üç çoğunluk kuralı 1987 anayasa değişikliğiyle getirilmiş ve ikisi başarılı olmak üzere üç defa uygulanmıştır. Katı anayasa olmakla birlikte 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında bugüne dek on dokuz değişiklik yapılmış; bunların on yedisinde TBMM tarafından üçte iki çoğunlukla kabul edilen kanun, Cumhurbaşkanı takdiriyle, on beşinde yürürlüğe girmek üzere ve ikisinde halkoyuna sunulmak üzere, yayımlanmıştır. Türev kuruculuk düzeninde Cumhurbaşka- nına ve halkoyuna yetkiler tanınması 1982 Anayasasınca getirilen önemli yeniliklerdir; Anayasanın değiştirilmesine ilişkin 175. maddede 1987’de yapılan değişiklikle getirilen yasamada beşte üç çoğunluk oyuyla kabul kuralı ise yeni bir anayasal değişim türüne imkân sağlamaktadır. Anayasa Mahkemesinin 2007 tarihli kararında benimsediği yorum çerçevesinde, bu kural, yasamada beşte üç çoğunluk oyuyla kabulün ardından zorunlu halkoyunda çoğunluk oyuyla kabul yolunu açmaktadır. Bu makalenin amacı, 2010’da ve 2017’de başarıyla uygulanan bu yoldan gerçekleşen anayasal değişimin işaret ettiği olabilirliklere ve sınırlılıklara bakmaktır. Kuralın Türk anayasal düzenine getirisini tartışırken, yasamada iki ayrı düzeydeki nitelikli çoğunlukların her birinin imkânını ve siyasi kompozisyonunu dikkate alan bir açıklama önerilmektedir.
Legislative supermajority requirement as an entrenchment clause is an established rule governing amendments in Turkish constitutionalism, while a less demanding alternative qualified majority requirement, a legislative three-fifths majority combined with a majority vote in referendum, was introduced in 1987. The two-thirds supermajority rule applied seventeen times and the three-fifths qualified majority rule applied twice among the nineteen amendments promulgated since 1987. The 1982 Constitution introduced institutional pluralism into the amending function, adding the executive and the popular elements after the legislative, and the 1987 amendment enabled a new type of constitutional change by further introducing an alternate legislative track involving an alternate level of legislative qualified majority. As interpreted by the Constitutional Court in a 2007 decision, the rule enables a legislative three-fifths majority adopt the amendment bill and also override a possible presidential veto. This article aims at the discussion of that alternate legislative track, as applied successfully in two of the recent amendments, in terms of the limits and the possiblities pertaining to each of the two alternate majority levels, referring to the question of the political composition of legislative qualified majorities.
