Akademik Veri Yönetim Sistemi
AICMES 5. ULUSLARARASI BİLİMSEL ÇALIŞMALAR KONGRES, Amman, Ürdün, 14 - 17 Mart 2024, ss.451-460
Herhangi bir alanda görünür olan doğal, kültürel ve fiziksel tüm bileşenleri içeren peyzaj,
sürekli gelişim, değişim ve dönüşüm içinde olan dinamik bir olgudur. Peyzajdaki bu değişim
sürekli olup doğanın karmaşık ve spontan işleyişinin insan eylemleri ile etkileşimi sonucu
ortaya çıkmaktadır. Peyzaj, her biri kendi dinamik değişimine sahip ve birbiri ile ilişkili,
etkileşim içinde bulunan birçok bileşenden oluşmaktadır. Peyzaj bütüncül olarak
değerlendirildiğinde alt ölçekteki değişimlerin peyzajın genel görünümü ya da kimliğini
değiştirmediği ancak süreç içinde tekrar etmesi durumunda yeni oluşumlar ve dokular, izler
ortaya koyduğu izlenmektedir. Ancak bu döngü doğal ve yapay etmenler doğrultusunda
peyzajın evrilmesine neden olmaktadır. Hafıza/bellek ise deneyimlerin, bilgi ve verilerin
depolanabildiği, hatırlanabildiği bilgi ve sistemlerdir. Böylece geçmiş deneyimleri
hatırlatma/hatırlama, tanıma, öğrenme ve bilgiyi kullanma yeteneği sağlayan bir süreç olarak
işlev görmektedir. Dolayısı ile hafıza hem geçmiş hem bugün ile ilgili olup bu bağlantıyı sürekli
kılmakta, köprü işlevi görmektedir. Peyzajın da eşsiz bir hafızası bulunmaktadır ve bütün farklı
dönemlerine ilişkin bilgi ve izleri içermektedir.
Peyzajdaki izler insan ve doğa arasındaki etkileşim doğrultusunda oluşmaktadır. Peyzaj
bütünlüğü içinde insan gereksinimleri sonucu ortaya çıkan kullanımlar ve eylemler çeşitli izler
oluşturmaktadırlar. Süreç içinde bu izler yok olabilmekte ya da belirginleşebilmektedir. İzler,
içinde konumlandığı peyzajın genel özelliklerine, karakterine, ölçek ve niteliğine göre
farklılaşmaktadır. Peyzajda izler herhangi bir tarihi olay, arkeolojik alan, güzergâh, açık ve yeşil
alan kullanımı ya da yerleşimin izleri olabilmektedir. Burada görünen/algılanan ve
algılanamayan peyzaj bileşenleri bir arada yer almakta; farklı dönem ve uygarlıklara ait
kullanımları, yaşam pratiklerini, yerleşim kalıntılarını, dokuları, alanları, rotaları bugüne
taşıyan kültürel, tarihi alanlar peyzajın izleri olmaları yanında aynı zamanda hafıza
mekânlarıdır.
Bu bildiride geçmişe köklenen ve tarihin izlerini taşıyan; hatta yaşam alanlarının içine nüfuz
ettiği peyzajın izleri tanımlanacaktır. Daha sonra kültür, tarih, kimlik ve bellek verileri içeren
ve ekolojik, arkeolojik, etnografik açıdan hafıza mekanları niteliğindeki bu alan ve izlerin
gelecek kuşaklara aktarımının önemi vurgulanarak bu oluşumların sürdürülebilirliklerinin
sağlanması için sunum yöntem ve teknikleri irdelenecektir