Osmanlı Devleti’nde, üçüncü hekimbaşılığı döneminde, 14 Mart 1827’de Tıbḫāne-i Āmire’nin açılmasını sağlayan ve büyük bir kısmıtıp üzerine olmak üzere, çeşitli eserler telif ve tercüme eden Muṣṭafā Behcet Efendi (1774-1834), Türk tıp tarihinin önemli ve öncüisimlerinden birisidir. Türk tıp tarihi literatürü gözden geçirildiğinde Muṣṭafā Behcet Efendi’nin hayatı ile telif ve tercüme ettiğieserlerini de kapsayan önemli çalışmaların yapıldığı ve yayımlandığı görülmektedir. Risāle-i Telḳīh-i Baḳarī [Çiçek Aşısı Risalesi], Vezāʾifi Aʿżā [Fizyoloji Tercümesi], Tertīb-i Eczā, Kolera Risālesi, Frengi Risālesi, Buffon’un Histoire Naturelles’inin tercümesi [Tārīḫ-i Ṭabīʿī],Hezār Esrār gibi eserlerinin yanı sıra, bu çalışmanın da konusunu oluşturan Rūḥye Risālesi isimli bir eseri de bulunmaktadır. Türk tıptarihi literatüründe Rūḥye Risālesi’ni ele alan eserlerde adı geçen risalenin Hekimbaşı Muṣṭafā Behcet Efendi tarafından yazılmışolduğu genelde kabul edilen bir bilgi olmakla birlikte, bazı yazarlar tarafından Şānīzāde Meḥmed Aṭāʾullah Efendi’nin de Störck’tenbu adla bir çeviri yapmış olduğunu ileri sürdükleri görülmektedir. Bu makalede Rūḥye Risālesi’nin orijinini açıklamaya yönelik ilginçbulguların sunulması ve bu bilgilerin Türk tıp tarihi literatürüne kazandırılması amaçlanmıştır.
Muṣṭafā Behcet Efendi (1774-1834) ensured the foundation of Ṭibbkhāne Āmire on March 14, 1827 during his duty as the chief physician for the third time in the Ottoman Empire and wrote and translated many works mostly on medicine, therefore he is considered as a pioneer in the history of Turkish medicine. There are notable studies in the literature involving Muṣṭafā Behcet Efendi’s life, works and translations. Along with Risāle Telḳīh Baḳarī [Pamphlet of Cowpox Vaccine], Vezāʾif-i Aʿżā [Physiology Translation], Tertīb-i Eczā [Composition/prescription of Medicines], Kolera Risālesi [Pamphlet of Cholera], Frengi Risālesi [Pamphlet of Syphilis], translation of Buffon’s Histoire Naturelles [Tārīḫ-i Ṭabīʿī], Hezār Esrār there is also Rūḥye Risālesi which is the object of this study. In the studies in the literature of history of Turkish medicine regarding Rūḥye Risālesi, it is generally accepted that the considered work was written by Chief-physician Muṣṭafā Behcet Efendi. However, some authors assert that Rūḥye Risālesi was a translation from Störck by Muṣṭafā Behcet Efendi. The aim of this article is to exhibit and add the findings about the origin of Rūḥye Risālesi to the literature of history of Turkish medicine.
