Research Information System
Toplum ve Hekim, vol.39, no.4, pp.293-306, 2024 (Scopus)
HPV enfeksiyonu, cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyondur. Kadınlarda, önemli ölüm nedeni olan serviks kanserinin temel nedenidir.
Bu derlemede; HPV ilişkili hastalıkların tarama, tanı, tedavileri ile korunma ve aşı uygulamaları hakkında güncel bilgilere değinilmiştir.
Aşının etkililiği, yaygınlığı, kullanımı önündeki engellerin ortaya konması amaçlanmıştır. HPV, cinsel yol dışında, doğumda doğrudan
temas, membran rüptürü, ortak kullanılan tuvalet, havuz, transvajinal USG probları, kolposkopla bulaşabilmektedir. İlk ilişki yaşının
küçük olması, çok partner, üçten çok gebelik, 20 yaştan önce gebelik, servikal travma, düşük, küretaj risk faktörleridir. Dünyada,
erkeklerde HPV prevalansı %42-49, yüksek riskli HPV prevalansı %24-36; kadınlarda prevelans %25-37, yüksek riskli prevalans %20
’dir. Türkiye’de HPV tip-16, 18 prevalansı %4,2-67,6’dır. HPV enfeksiyonu anüs, vulva, vajina, penis, orofarenkste gelişebilir. Altı aydan
uzun sürmesiyle kadınlarda %5-10 kalıcı olabilir, premalign lezyonlar oluşabilir. Lezyonların çoğu geriler, bazıları kansere dönüşebilir.
Etkili primer (tek eşlilik, geç ilk ilişki, kondom, aşı) ve sekonder (tarama) yaklaşımlar, HPV’yle ilişkili hastalıkların büyük bölümünü
önler. İlk HPV aşısı 2006’da uygulanmış olup 10 yıl öncesinde aşılananların tam korundukları gösterilmiştir. DSÖ 2009’dan beri, HPV
aşılarını maliyet-etkin bulmakta, ulusal programlara eklenmesini önermektedir. Mart 2022 itibariyle DSÖ üye devletlerinin %60’ı HPV
aşısını ulusal programa eklemiştir. Küresel kapsamı, 2020’de kadınlarda 2 doz için %12’dir. Ülkemizde HPV aşıları aşı programında
değildir, SGK tarafından karşılanmamaktadır, aşılanma %0,9-3,9 olup uluslararası oranlardan (%40,5-92,4) oldukça düşüktür.
Ödemesinin olmaması, maliyeti, 3 doz uygulanması, çocuk/ergenlere yapılması, anne-babaların aşıyı benimseyememesi uygulamayı
yaygınlaştıramamaktadır. HPV, bir halk sağlığı sorunudur. Oldukça etkili aşı, tarama, tedaviyle serviks kanseri ortadan kaldırılabilir.
DSÖ’nün stratejisine uygun olarak aşılama artırılmalıdır. Aşının kapsamını ve teminini artırmak, hedefe ulaşmayı hızlandıracaktır.