100. YILINDA TÜRKİYE CUMHURİYETİ SEMPOZYUMU PROGRAMI (20 EKİM 2023), Ankara, Türkiye, 20 Ekim 2023
Cumhuriyet
aydınlanmasının eğitim alanında özgün ve çok ses getiren uygulamalarından
birisi şüphesiz Köy Enstitüleri’dir. 17 Nisan 1940 tarihinde 3803 sayılı
kanunla açılan Enstitülerin amacı, köyü ve köylüyü eğitim yoluyla aydınlatarak
kalkındırmak, köy öğretmeni başta olmak üzere köye yönelik mesleklerde
eğitilmiş elemanlar yetiştirmekti. Hazırlıkları 1935’te başlayan ve 1937’de
denemesine girişilen bu sisteminin kuramcı ve kurucusu İsmail Hakkı Tonguç’tur.
Türk eğitim tarihine öğretmen ve eğitim yöneticisi olarak önemli katkılarda
bulunan Tonguç’un fikirleri ve alın teri ile şekillenen Köy Enstitüleri,
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel’in destekleriyle
kuruluş amaçlarının çok üstünde bir başarı göstermiş, köyün/köylünün
sorunlarını ortaya koyan ilerici bir kuşağın yetişmesini sağlamıştır.
Enstitülerde ekonomik ve toplumsal kalkınma birlikte hedeflenmiş, Türk
köylüsünün üzerindeki bilgisizlik ve cahillik örtüsü kaldırılmaya
çalışılmıştır. Bu çalışmada Köy Enstitüleri’nin kuruluş amaçları ve
faaliyetleri ele alınacak, Enstitülerin kapatılmasına yol açan olumsuz
propaganda ve eleştiriler üzerinde durulacaktır.