Research Information System
II. ANKARA ULUSAL EĞİTİM YÖNETİMİ KONGRESİ, Ankara, Turkey, 20 - 21 June 2023, pp.15-16
Özet Şehit Fehmi Şahin Özel Eğitim Meslek Okulu Mamak İlçesi Boğaziçi Mahallesinde hafif düzeyde mental yetersizliği olan öğrencilere eğitim veren bir devlet okuludur. 50’si sürekli devamlı toplamda 70 civarı öğrencisi ve 20 öğretmeni olan 3. kademe seviyesinde olan bu okulda ağırlıklı olarak çalışma atölyelerinde mesleki yetkinlik kazandırmaya yönelik eğitim programları uygulanmaktadır. Zihinsel engelli çocuklarda motor ve duyu etkilenimlerine bağlı olarak özellikle karmaşık süreçler içeren ve planlama gerektiren aktivitelerde postüral mekanizmaların bozulduğu bilinmektedir. Öğrenciler 9. sınıf eğitimlerini tamamladıktan sonra El Sanatları, Konaklama ve Yiyecek-İçecek atölyelerine yönlendirilir. Bu çalışmanın amacı, Şehit Polis Fehmi Şahin Özel Eğitim Meslek Okulunda öğrenim gören zihinsel engelli ergenlerin statik postürlerinin ve atölyelerdeki çalışma pozisyonlarına bağlı dinamik postürlerinin incelenmesi; buna ek olarak eğitimciler ve öğrencilerin ailelerine postüral düzgünlük ile ilgili eğitim verilerek paydaş eğitimi ile ergonomik farkındalıklarının artırılmasıdır. Çalışmaya Şehit Polis Fehmi Şahin Özel Eğitim Meslek Okulu’na giden, ailesinin ve kendi rızası alınan öğrenciler dâhil edilmiştir. Çalışmada Statik postür: New York Postür Analizi, Çalışma postürü: Rapid Entire Body Assessment (REBA) Çalışan Değerlendirme Formu (video analiziyle) kullanılmıştır. Eğitimcilerin ve ailelerin ergonomik farkındalık düzeyleri: Ergonomik Farkındalık Skalası ( eğitim öncesi ve sonrası) New York Postür Analizi New York Postür Analizi Skalası statik postürü lateral ve posteriordan değerlendiren 13 maddeden oluşan bir değerlendirme skalasıdır. 13 ile 65 puan arasında değer almaktadır. Yüksek skor ideal postüre en yakın durum anlamına gelmektedir. Bu yöntem öğrencilerin ayakta statik pozisyonda dururken deneyimli fizyoterapistlerin gözlemsel analizlerini içermekteydi. Rapid Entire Body Assessment (REBA) Çalışan Değerlendirme Formu her bir öğrenci atölyesinde gerçekleştirdiği bir çalışma sırasında bir fizyoterapist tarafından kaydedilmiştir. Bu atölyeler; konaklama, yiyecek-içecek, el sanatlarıdır. Deneyimli bir fizyoterapist sonrasında bu görüntüleri izleyerek REBA Formuna göre çalışma postürünü puanlamıştır. Puanlama her bir postür için düşük (2-3), orta (4-7), yüksek risk (8-11) olarak belirlenmiştir. Ergonomik Farkındalık Skalası öğretmenlerin çalışma ortamındaki ergonomik farkındalıklarını değerlendirmek amacıyla kullanılmış, anket öğretmenler tarafından doldurulmuştur. Ankette yüksek puanlar ergonomik farkındalığın da yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Katılımcıların 15’ini öğretmenler 5’ini veliler oluşturmuştur. Anketten alınabilecek maksimum puan 42’dir. Katılımcıların ilk değerlendirilmesi sonucu ortalama puan 11,6 ± 1,51 olmuştur. Bu oldukça düşük bir ergonomik farkındalık düzeyini göstermektedir. Paydaş Eğitimi Öğretmen ve velilerin eğitim içeriği: Doğal omurga eğrilikleri Doğru duruş Biyomekanik bozukluklar İdeal statik ve dinamik postür Yanlış postürü devam ettirmenin neden olduğu zararlar Kötü postürün nedenleri İdeal postürün sürdürülmesi için öneriler Postüral bozuklukları düzeltmeye yönelik egzersizler Zihinsel engelli bireylerlerde postüral bozukluklara oldukça sık rastlanmaktadır. (duyusal girdi, denge, vücut farkındalıkları, agonist antagonist kas kuvvet denge bozuklukları vs) Bu çalışma sonucunda da hem statik hem dinamik çalışma postürlerinde belirgin bozukluklar görülmekteydi. Statik postür açısından bakıldığında bütün çocuklarda en az bir postüral bozukluk saptandı. Dinamik çalışma postürlerine bakıldığında her 3 öğrenciden ikisi orta derecede risk altındaydı. Özellikle başın 20 dereceyi aşan fleksiyonu, omuzlarda protraksiyon, torakal bölgede 20-40 dereceye varan kifoz en yaygın görülen postüral bozukluklardı. Okul çağı çocuklarda artan fiziksel inaktivite ve masa başında geçirilen sürenin artmasının çocukların vücut biyomekaniğini olumsuz etkilemektedir. Bu etkilenim zihinsel engelli bireylerde endişe verici seviyelere çıkabilmektedir. Öğrenciler statik duruşta postüral düzgünlüğünün korunabilmesi için vücut farkındalığının ve duyusal problemlerin geliştirilmesi ve düzenli olarak yapılan egzersiz müdahalerine ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca çalışma koşullarının, çevre düzenlemelerinin çocuğa özel yapılması, ayarlanabilir ekipmanların kullanılması önemlidir. Bu anlamda vücut farkındalığını geliştiren ve doğru postürü sağlayan özel egzersizler okul rutinini yapılandırarak her gün düzenli bir biçimde uygulanabilir. Çoğu kez çocuğa özel müdahalelere ihtiyaç duyulmaktadır. Öncelikle öğretmenlerin ve çocukların ailelerinin zihinsel engelli bireylerin postüral değişiklikler hakkında farkındalıklarının yüksek olması ve eğitim almış olmaları önemlidir. Çoğu çocuğun bireysel farklılıklar nedeniyle kişiye özel ihtiyaca sahip olması özel gereksinimli çocukların okullarında fizyoterapist ihtiyacını göstermektedir. Bu çalışma sonucunda yapılan paydaş eğitimi ile bu farkındalıkların artması hedeflenmiş ve başlangıca göre önemli kazanımlar elde edilmiştir. Bu alanda yapılan çalışmaların katma değerinin yüksek olduğu, aynı zamanda toplum sağlığına da katkıda bulunduğu düşünülmektedir. Bu alanda toplumsal sağlığın korunması ve farkındalık oluşturulması için daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır. Anahtar sözcükler: özel gereksinim, postür bozukluğu, ergenlik dönemi, paydaş eğitimi