Akademik Veri Yönetim Sistemi
26. ULUSAL ELEKTRON MİKROSKOPİ KONGRESİ, Eskişehir, Türkiye, 20 Eylül - 23 Ekim 2023, ss.287
Deneysel Alzheimer Modellerinin Karşılaştırması
Gökçen Gökçe1, Sevim Aydın1
1Ankara Üniversitesi
İletişim: gokcengokce@ankara.edu.tr
Giriş: Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından küresel halk sağlığı olarak kabul edilen Alzheimer hastalığı (AH)’nın tedavisine yönelik daha özgün ilaçlar geliştirmek ve hastalığın fizyopatolojisinin araştırılması amacıyla deney hayvanlarında AH’nın bazı nörolojik, genetik ve biyokimyasal özelliklerini taklit eden modeller oluşturulmaktadır. Çalışmamızda güncel olarak AH oluşturmak üzere deneysel hayvan modelleri arasında yer alan Amiloid Beta 1-42 (Aß 1-42) uygulaması, streptozotosin (STZ) verilimi ve yaşlılık modelleri oluşturulması, düzeneklerinin sunulması ve ince doku düzeyinde karşılaştırılması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Bu amaçla çalışmaya 40 adet erkek sıçan alınmıştır. Grup 1: Aß 1-42 ile indüklenmiş AH modeli (Facchinetti ve ark.nın çalışma protokolü); Grup 2: STZ ile indüklenmiş AH modeli (Correia ve ark.nın çalışma protokolü); Grup 3: 14 haftalık yaşlı sıçanlar (fizyolojik grup), Grup 4; sağlıklı, genç 3 haftalık sıçanlar (kontrol grubu) kullanılarak gruplar oluşturulmuştur. Bu amaçla asepsi kuralları ışığında; Grup 1 ve Grup 2 için kafada sagital insizyon açılarak, Paxino-Watson rat atlasından serebroventrikül girişine uygun olan yerden karşılıklı iki mini burr-hole açılmıştır. Sterotaksi cihazına monte edilmiş 100 mm hamilton mikroenjektörü ile sıçanın hipokampüsünün CA1 alt bölgesine (Dorsal-Ventral (DV), Medial- Lateral (ML) ve Anterior-Posterior (AP) sırasıyla -2.8 mm, ±2.2 mm ve -3.00) Grup 1 model oluşumu için 300 μg Aß(1-42) çözdülerek bilateral verilirken , Grup 2 model oluşumu için 3 mg/kg serebroventriküler STZ enjeksiyonu bilateral olarak yapılmıştır. Tüm gruplar 7-14 gün sonra aynı gün sakrifiye edilmiştir. Işık ve elektron mikroskobik doku takibi sonrasında beyin dokusunun korteks ve hipokampüs bölgesinde nörodejenerasyon, hemoraji, nörofibriler yumak oluşumu, Amiloid Beta (Aß) plakların varlığı ve çapı değerlendirilmiştir. Aß plak varlığı için Aß 1-42 primer antikoru ile immün boyama yapılmıştır.
Bulgular: Deney modellerinde (Grup 1 ve 2) histolojik olarak hücre içinde artan serbest radikallerin oluşturduğu hasara bağlı olarak; nörofibriler yumak, amiloid plak, granülovakuolar dejenerasyon,
hemoraji ve hücre kaybı oluşumları histopatolojik bulgular olarak gözlenmiştir. Yaşlılık modeli ile karşılaştırıldığında; Aß 1-42 uygulamasında daha büyük ancak daha az sayıda Aß plak varlığı gözlemlenirken, streptozotosin modelinde daha fazla hemoraji, daha küçük ve sık sayıda Aß plakların oluştuğu görülmüştür.
Tartışma: Yaşlanma sonucu oluşan AH’nın her iki deney grubunda da oluştuğu gözlemlenirken; Aβ 1-42 model uygulaması ile hastalığın ince yapı düzeyinde fizyolojik gruba daha benzer olduğu görüşündeyiz.
Anahtar Kelimeler: Alzheimer hastalığı; sıçan; deneysel model; histopatoloji