Avrupa Birliği Karar Alma Mekanizmalarında Kıbrıs Sorunu ve Sürecin Sonu Annan Belgesi (1990-2004)

Hatip E.

Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, cilt.1, sa.1, ss.74-98, 2018 (Hakemli Dergi)

Özet

Öz Kıbrıs Sorunu’na Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde çözüm arandığı bir dönemde Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) 4 Temmuz 1990 tarihinde Avrupa Topluluğu (AT)’na üyelik başvurusunda bulunarak 2004’te tam üyelikle sonuçlanacak olan süreci başlatmıştır. Soğuk Savaş’ın sona erdiği “Yeni Dünya Düzeni” içinde kendine yer arayan Avrupa Birliği (AB) Ortadoğu’nun yanı başında ve Asya Pazarı’nın “Batı Kapısı” üzerinde bulunan Kıbrıs’ı da unutmamıştır. Bu çerçevede Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi, GKRY’nin tam üyelik başvurusunu normal süreç içerisinde değerlendirmiş ve 30 Haziran 1993’te Kıbrıs’ın üyelik için ehil olduğu yönündeki olumlu görüşünü (avis) açıklamıştır. GKRY’nin AB’ye başvurusuna ilişkin olarak Kıbrıs Türk tarafı ve Rum tarafı, görüşlerini kanıtlayabilmek için, uluslararası hukuk alanında uzmanlaşmış kişilerden görüş alma yoluna gitmişlerdir. Avrupa Komisyonu’nun her yıl AB’ye katılım sürecinde olan aday ülkelerin üyeliğe hazırlık sürecinde kaydettiği ilerlemeyi değerlendiren “İlerleme Raporlarında” ve Birliğe gelişmesini sağlamak için genel politikalarla ilgili tüm yararlı kararların alındığı “Zirvelerde” Kıbrıs Sorunu’na oldukça geniş yer verilmiştir. 12-13 Aralık 2002’de yapılan Kopenhag Zirvesi Sonuç Bildirisi’nin Kıbrıs paragraflarını şekillendiren en önemli gelişme, Ocak 2002’de başlayan görüşme turlarının sonunda BM Genel Sekreteri Annan’ın, 11 Kasım 2002 tarihinde Kıbrıs Türk ve Rum tarafına sonradan kendi adı ile anılacak olan “Kıbrıs Sorununa Kapsamlı Çözüm Temeli” adlı belgeyi sunması olmuştur. Bu çalışmada Kıbrıs Sorunu’nun AB karar alma mekanizmalarında nasıl şekillendirildiği ve sürecin sonu olan Annan Belgesi incelenecektir. Özellikle I. Annan Planı ayrıntılarıyla incelenecek ve bu çerçevede söz konusu planın Kıbrıs sorununu çözmekten neden uzak olduğu kanıtlanmaya çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Kıbrıs Sorunu, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Avrupa Birliği İlerleme Raporları ve Zirveler, Annan Belgesi. 

Abstract In a period when a solution was seeked for the Cyprus Problem within the United Nation (UN), the ROC made a membership application to the European Commission (EC) and started the process which would result in a full membership in 2004. The European Union (EU) which was looking for a place in the post Cold War “New World Order” had not forgotten Cyprus which was just beside the Middle East and situated on the Asian Market’s “West Gate”. In this context, the EU Minister’s Council assessed ROC’s full membership application normal process and announced its positive avis regarding Cyprus’ eligibility for full membership on 30 June 1993. Regarding ROC’s application to the EU, in order to prove their point of views, the Cyprus Turks and Greeks utilized the way of taking opinions from International Law specialists. The Cyprus Problem was given very wide coverage in the “Progress Reports” published annually by the European Commission for the assessment of the membership process of candidate countries and in the “Summits” where all beneficial decisions were taken regarding the general policies to ensure the Union’s development. The most important development that shaped the Cyprus paragraphs of the Final Declaration of the Copenhagen Summit held on 12-13 December 2002, was the submission of the “Comprehensive Settlement Plan of the Cyprus Question” named document by UN Secretary General Annan – which would later be remembered by his name – to Cyprus Turkish and Greeks on 11 November 2002 after the accession negotiations which had started in January 2002. In this study it will focus on how the Cyprus problem shaped in EU decision-making mechanisms and the Annan Document which is the end of this process. Also in this study, The First Annan Plan will be examined thoroughly and effort be proved why the mentioned plan was unsuccessful to solve the Cyprus Problem. Keywords: Cyprus Problem, United Nations, European Union Progress Reports and Summits, European Union, Annan Document.