Dönemin Edebiyat Anlayışı Gölgesinde 8./14. Yüzyılda Nebeviyyât: Şihâbuddîn Mahmûd’un (ö. 725/1325) Peygamber Methiyeleri


Fidan İ.

Uluslararası 8/14. Yüzyılda Arap Dili, Edebiyatı ve Belâgatı Çalışmaları Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 6 - 07 Aralık 2024, ss.44-45

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.44-45
  • Ankara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

8./14. yüzyılda Irak, Şam, Hicaz, Mısır ve Endülüs gibi önemli edebiyat merkezlerinde nebeviyyât türü şiirler revaç bulmuştur. Şihâbuddîn Mahmûd (ö. 725/1325), Safiyyuddîn el-Hillî (ö. 749/1348), Muhammed el-Verrâk (ö. 757/1356 [?]), İbn Nubâte el-Mısrî (ö. 768/1366), İbn Câbir el-Endelusî (ö. 780/1378), ʻİzzeddîn el-Mevsılî (ö. 789/1387) ve ʻAbdurrahîm el-Buraʻî (ö. 803/1400) bu alanda dönemin önemli temsilcilerinden kabul edilir. Bedîʻ sanatlarına düşkünlük, meşhur kasideler üzerine mu‘âraza ve tahmîs türü çalışmalar yapmak, lirik üslup yerine bilgi aktarmayı hedefleyen didaktik bir anlatımı öncelemek gibi eğilimlerin, bu dönem edebî anlayışının bir tezahürü olarak nebeviyyât türü şiirlere de sirayet ettiği ifade edilir. Şiirlerin başta tevriye ve cinas olmak üzere çeşitli bedîʻ sanatları ile bezendiği vb. gerekçelerle dönemin edebiyat anlayışı eleştirilir. Fakat mevcut çalışmalar henüz, nebeviyyât türünün bu dönemdeki durumunu tam anlamıyla ortaya koyacak kapsam ve nitelikte değildir. Literatürdeki, Hz. Peygamber’e dair geniş arşiv ve Arap şiirinin potansiyel gücü mezkûr dönemde nebeviyyât alanında çok daha nitelikli eserlerin mevcut olabileceği ihtimalini düşündürmektedir. Bu tebliğde Şihâbuddîn Mahmûd’un, tamamı Hz. Peygamber’in övgüsünü konu alan şiirlerinden müteşekkil olan divanındaki şiirleri üslup ve içerik özellikleri, dönemin şiir anlayışı ve nebeviyyât geleneği çerçevesinde ele alınmış, Memlükler dönemi edebî ürünlerinin suni ve küfetli olduğu yönündeki eleştirilerin Şihâbuddîn Mahmûd’un şiirleri özelinde geçerli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

In the 8th/14th century, nabaviyyāt poetry began to spread in literary centers such as Iraq, Syria, the Hejaz, Egypt and al-Andalus. Shihab al-Din Mahmoud (d. 725/1325), Safi al-Din al-Hilli (d. 749/1348), Muhammad al-Warraq (d. 757/1356 [?]), Ibn Nubata al-Misri (d. 768/1366), Ibn Jabir al-Andalusi (d. 780/1378), Izz al-Din al-Mawsili (d. 789/1387), and Abdurrahim al-Burai (d. 803/1400) are the prominent poets who produced works in the nabaviyyāt during this period. It is claimed that, as a reflection of the literary understanding of this period, practices such as the extensive use of badīʿ arts in poetry, producing mu‘āraza and tahmīs poems by drawing on famous odes, and favoring a didactic style over a lyrical tone also dominated nabaviyyāt poetry. Poets are criticized by modern researchers for their extensive use of badīʿ arts, such as tauriyyah and jinās, in their poetry. However, existing studies are not yet comprehensive or detailed enough to fully reveal the state of the nabaviyyāt genre during this period. The vast archive on the Prophet Muhammad and the potential strength of Arabic poetry suggest the possibility that much more refined works in the nabaviyyāt may have existed during this period. In this paper, Shihab al-Din Mahmoud’s eulogies for the Prophet Muhammad are analyzed in terms of stylistic and thematic features within the framework of the poetic understanding of the period and the nebeviyyât tradition. The primary conclusion of this study is that the criticisms regarding tasannuʻ and takalluf often attributed to Mamluk-era literary works do not apply to the poetry of Shihab al-Din Mahmoud.