Uluslararası 8/14. Yüzyılda Arap Dili, Edebiyatı ve Belâgatı Çalışmaları Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 6 - 07 Aralık 2024, ss.44-45
8./14. yüzyılda Irak, Şam, Hicaz, Mısır ve
Endülüs gibi önemli edebiyat merkezlerinde nebeviyyât türü şiirler revaç
bulmuştur. Şihâbuddîn Mahmûd (ö. 725/1325), Safiyyuddîn el-Hillî (ö. 749/1348),
Muhammed el-Verrâk (ö. 757/1356 [?]), İbn Nubâte el-Mısrî (ö. 768/1366), İbn Câbir el-Endelusî (ö.
780/1378), ʻİzzeddîn el-Mevsılî (ö. 789/1387) ve ʻAbdurrahîm el-Buraʻî (ö.
803/1400) bu alanda dönemin önemli temsilcilerinden kabul edilir. Bedîʻ
sanatlarına düşkünlük, meşhur kasideler üzerine mu‘âraza ve tahmîs
türü çalışmalar yapmak, lirik üslup yerine bilgi aktarmayı hedefleyen didaktik
bir anlatımı öncelemek gibi eğilimlerin, bu dönem edebî anlayışının bir
tezahürü olarak nebeviyyât türü şiirlere de sirayet ettiği ifade edilir. Şiirlerin
başta tevriye ve cinas olmak üzere çeşitli bedîʻ sanatları ile bezendiği vb.
gerekçelerle dönemin edebiyat anlayışı eleştirilir. Fakat mevcut çalışmalar
henüz, nebeviyyât türünün bu dönemdeki durumunu tam anlamıyla ortaya koyacak
kapsam ve nitelikte değildir. Literatürdeki, Hz. Peygamber’e dair geniş arşiv ve
Arap şiirinin potansiyel gücü mezkûr dönemde nebeviyyât alanında çok daha
nitelikli eserlerin mevcut olabileceği ihtimalini düşündürmektedir. Bu tebliğde
Şihâbuddîn Mahmûd’un, tamamı Hz. Peygamber’in övgüsünü konu alan şiirlerinden
müteşekkil olan divanındaki şiirleri üslup ve içerik özellikleri, dönemin şiir
anlayışı ve nebeviyyât geleneği çerçevesinde ele alınmış, Memlükler dönemi
edebî ürünlerinin suni ve küfetli olduğu yönündeki eleştirilerin Şihâbuddîn
Mahmûd’un şiirleri özelinde geçerli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
In the 8th/14th century, nabaviyyāt
poetry began to spread in literary centers such as Iraq, Syria, the
Hejaz, Egypt and al-Andalus. Shihab al-Din Mahmoud (d. 725/1325), Safi al-Din
al-Hilli (d. 749/1348), Muhammad al-Warraq (d. 757/1356 [?]), Ibn Nubata
al-Misri (d. 768/1366), Ibn Jabir al-Andalusi (d. 780/1378), Izz al-Din
al-Mawsili (d. 789/1387), and Abdurrahim al-Burai (d. 803/1400) are the prominent
poets who produced works in the nabaviyyāt during this period. It is claimed
that, as a reflection of the literary understanding of this period, practices
such as the extensive use of badīʿ arts in poetry, producing mu‘āraza
and tahmīs poems by drawing on famous odes, and favoring a didactic
style over a lyrical tone also dominated nabaviyyāt poetry. Poets are
criticized by modern researchers for their extensive use of badīʿ arts,
such as tauriyyah and jinās, in their poetry. However, existing
studies are not yet comprehensive or detailed enough to fully reveal the state
of the nabaviyyāt genre during this period. The vast archive on the
Prophet Muhammad and the potential strength of Arabic poetry suggest the
possibility that much more refined works in the nabaviyyāt may have
existed during this period. In this paper, Shihab al-Din Mahmoud’s eulogies for
the Prophet Muhammad are analyzed in terms of stylistic and thematic features
within the framework of the poetic understanding of the period and the
nebeviyyât tradition. The primary conclusion of this study is that the
criticisms regarding tasannuʻ and takalluf often attributed to
Mamluk-era literary works do not apply to the poetry of Shihab al-Din Mahmoud.