Research Information System
Hermes Tanıtım Ofset Ltd. Şti., Ankara, 2013
“Sürdürülebilir Kalkınma İçin Kent-Kır İlişkisi” konulu 2. FIG Böl
gesel Konferansı, 2-5 Aralık 2003 tarihlerinde Fas’ın Marakeş şehrinde
gerçekleştirilmiştir. Arap Harita Mühendisleri Birliği (AUS), Arap Kentsel
Kalkınma Enstitüsü (AUDI) ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü
(FAO), Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı (UN-HABITAT),
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) ve Birleşmiş Milletler Afrika
Ekonomik Komisyonu gibi çeşitli Birleşmiş Milletler kuruluşları konferan
sa destek vermiştir.
Kent-kır arası etkileşim dün olduğu gibi bugün de içinde pek çok konu
yu barındırmaktadır. Kent-kır etkileşimi yelpazesi; ulaşım, iletişim, enerji
ve temel hizmetler gibi gerekli altyapılarla sağlanacak olan maddi gelirle
rin, ürünlerin, hizmetlerin, kişilerin ve bilginin hareketinden ve paylaşılma
sından oluşmaktadır.
Yapay çevre ile doğal çevrenin uyumunun ve entegrasyonunun sağlan
masında ana amaç, ekoloji ile ekonomi çatışmasını olabildiğince minimum
düzeyde tutabilmek ve aralarındaki dengeyi toplum yararına kurabilmektir.
Bu tür dengenin kurulabilmesi için (yapay) yerleşim merkezleri ile onların
etrafında yer alan (doğal) yaşam destek sistemleri arasındaki ilişkileri iyi
incelemek gerekir.
Bu bildirgenin odaklandığı temel konular; kentsel gelişme ve geniş
leme ile birlikte; kırsal göç de dâhil olmak üzere, kent-kır ilişkileridir.
UN-HABITAT, 2015’e gelindiğinde dünya nüfusunun % 60’ının kentlerde
yaşayacağı öngörüsünde bulunmaktadır. Marakeş Bildirgesi ise; eğer söz
konusu sorunların üzerine eşgüdümlü yaklaşımlarla gidilmesi ve bunlara
zamanında müdahale edilmesi isteniyor ise, kapsamlı ulusal arazi politi kalarının geliştirilmesine ve uygulanmasına ihtiyaç duyulacağı uyarısında
bulunmaktadır.
Marakeş bildirgesi, birbiriyle örtüşen ve yakından ilgili olan üç alt ko
nuyu da ele almaktadır: Bunlar; (i) Kurumsal ve Yönetişimsel Kavramlar,
(ii) Arazi ve Doğal Kaynak Altyapıları ile (iii) Kapasite Belirleme ve Geliş
tirme konularıdır. Bu konularda hazırlanan her bölüm rehberlik sunmakta,
yönlendirme ve çıkarımlarda bulunmakta, sorunlara ve çözümlerine ilişkin
yaklaşımlar ortaya koymaktadır.
Ülkemizde yaklaşık yarım yüzyıldır uygulanmakta olan planlı kalkın
ma sürecinin özellikle son yıllarında, merkezi karar unsurlarının olabildi
ğince yerel karar unsurlarına doğru kaydırılması; eşgüdümün ve bütüncül
yaklaşımların ağırlık kazanması; katılımcılık ve sürdürülebilirlik ilkelerinin
öne çıkması gözlemlenmiştir. Bu gelişmelerin uzantı basamakları olmak
üzere, yerel ve yöresel kalkınmayı öncelikle ele alan planlama yaklaşımla
rına ağırlık verilmiş olup; kamu hizmetlerine ve özel sektör faaliyetlerine
verimlilik ve etkinlik kazandırmak üzere, kalkınmanın mekânsal boyutu
da içerilecek şekilde planlanmasına ve yönlendirilmesine geçilmiştir. GAP
Bölge Kalkınma İdaresi’nin kurulması, çevre düzeni planlarının üretilmesi,
bölgesel kalkınma ajanslarının kurulması bu doğrultuda atılmış adımlardır.
Makro düzeyde mekânsal planlama boşluklarının yakın gelecekte üretile
cek ülke fi ziki plan ile bölgesel planlarla doldurulması öngörülürken, mikro
ölçekte ve yerel düzeyde de yaşanan mekânsal eksikliklerin giderilmesi ha
zırlanacak arazi kullanım planlarıyla gerçekleştirilecektir.
Ülkemizde olduğu gibi birçok ülkede kentsel ve kırsal alanlar arasında
farklı arazi politika ve yönetimlerinin izlendiği gözlenmektedir. Bu fark
lılık sosyal yaşamdan ekonomiye kadar doğanın ve yaşanabilir çevrenin
oluşturulması hususunda olumsuzluklar ortaya çıkarmaktadır. Bu neden le başta Uluslararası Haritacılar Federasyonu (FIG) olmak üzere pek çok
uluslararası kuruluş ortak bir arazi politikasının gerekliliğine ve bütüncül
bir yaklaşımın ivediliğine vurguda bulunmaktadır.
Konferans sonucu ortaya çıkarılan dersler ve yol göstermeler Afrika ve
Arap ülkelerinde yaşanan kent-kır arasındaki karşılıklı ilişkilerin durumuna
göre biçimlendirilmiş ise de; çözüm bulunamamış böylesine karmaşık bir
konuda yoğun tartışmaların yaşandığı Avrupa’yı da kapsamak üzere, konfe
rans bulgularının ülkemize uyarlanmasını yapmak yine de mümkündür.
TMMOB Harita Kadastro Mühendisleri Odası FIG’in etkin bir üye
sidir. HKMO, FIG tarafından organize edilen etkinlikler ve sonucu ortaya
çıkan bu tür evrensel bildirgelerin sektörümüze kazandırılmasını hedefl e
mektedir. Bu kapsamda yapılan bu çalışmanın devamı da getirilerek ulusla
rarası boyutta benzeri önemli çalışmalar Oda yayını olarak dilimize çevrilip
üyelerimizin bilgisine sunulacaktır.
Bu çalışmanın gerçekleştirilmesindeki desteklerinden dolayı başta Ge
nel Başkan Sayın Ertuğrul CANDAŞ ile Genel Merkez Yöneticilerine te
şekkürler eder, faydalı olabilmesi dileğiyle tüm meslektaşlarımıza saygılar
sunarım.