Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ankara Üniversitesi Dil ve tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, cilt.61, sa.2, ss.1101-1122, 2021 (Hakemli Dergi)
Osmanlı'nın son döneminde Avrupa mimarisinden yansıyan üsluplara bir karşı duruş
olarak gelişen söylemler ve milli bir üslup yaratma çabaları neticesinde gelişen Birinci
Ulusal Mimarlık Akımı, 1908'den 1930'lu yıllara kadar etkisini hissettirmiştir. Bu
anlamda yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin idealleri ile de örtüşen bu akım, sadece
cumhuriyetin metropollerini donatan bir üslup olarak nitelendirilemez. Ayrıca taşradaki
birçok kamu yapısının mimari karakterine de yön vermiştir. Bu taşradaki kamu
binalarından bir grubu da demiryolu binalarıdır. Genç cumhuriyetin demiryolu altyapısını
süratle tesis etmek istemesi bir tesadüf değildir. Memleketin savunması ve ekonomik
kalkınması için bu gereksinim, olmazsa olmaz bir politika olarak görülmüş; gerekli
adımlar atılmıştır. Bu kapsamda istasyon binaları, lojmanlar, su depoları, gibi
demiryolunun ihtiyaçlarına yönelik pek çok eser yapılmışsa da bunlar arasında görece
istasyon binaları araştırma ve inceleme konusu olmuş, diğer eserlere büyük ölçüde
değinilmemiştir. Lojman binalarının mekânsal tasarım yönü, mimari özellikleri ve tipolojik
sınıandırmasının anlaşılabilmesi adına belirli bir tip tercih edilerek inşa edilen bu
eserlerin daha iyi analiz edilmesi gerekmektedir. İstasyon binaları haricindeki diğer
binalar, demiryolu taşımacılığının sürdürülebilir olmasını sağlamakla kalmaz; aynı
zamanda ziki yapıları ile istasyonun siluetini tamamlayıcı bir rol de üstlenirler. Bu
çalışmada, Kayseri tren istasyonu sahasında mevcut, asli halinde iki katlı ve iki kullanıcı
için tasarlanmış 31 plan numaralı lojman binası rölöveleriyle birlikte mimari ve sanatsal
yönü vurgulanarak tanıtılacak, söz konusu binanın mimari öyküsü ile Birinci Ulusal
Mimarlık Akımı kapsamındaki yeri ortaya çıkarılacaktır.
The First National Architecture Movement, which developed as a result of the discourses
that developed as a stance against the styles reected in the European architecture, in the
last period of the Ottoman Empire, and the efforts to create a national style, made it's
impact felt from 1908 to the 1930's. In this sense, this trend, which also coincides with the
ideals of the newly established Republic of Turkey, can not be described as a style that
only equips the metropolises of the republic. It also shaped the architectural character of
many public buildings in the countryside. A group of public buildings in this province are
railway buildings. It is not a coincidence that the young republic wanted to establish the
railway infrastructure quickly. This need for the defense and economic development of the
country was seen as an indispensable policy; necessary steps have been taken. In this
context, although many works such as station buildings, lodgings, water tanks have been
built for the needs of the railway, relatively station buildings have been the subject of
research and examination, and other works have not been mentioned to a large extent. In
order to understand the spatial design aspect, architectural features and typological
classication of residential buildings, these works, which were built by choosing a certain
type, should be analyzed better. Other than the station buildings, other buildings not only
ensure the sustainability of rail transport; they also play a complementary role to the
silhouette of the station with their physical structures. In this study, the lodging building
with plan number 31 existing in the Kayseri train station area, originally two-storey and
designed for two users, will be introduced, emphasizing it's architectural and artistic
aspects, and the architectural story of the building in question and it's place within the
scope of the First National Architecture Movement will be revealed