Akademik Veri Yönetim Sistemi
35. Ulusal Dilbilim Kurultayı, Konya, Türkiye, 12 - 13 Mayıs 2022, ss.2
Bu çalışmada, Moosavi (2018)’nin sınıflandırması kabul edilerek, sözdizim açısından sözcüksel eşdizimlilik, ve Nesselhauf (2005)’in ileri sürdüğü sıklık temelli ve anlam temelli yaklaşımlar benimsenmektedir. Firth (1957)’e dayanan Sıklık temelli yaklaşıma göre, seçilen sözcüğün sağ ve solunda görülen 4 sözcükte en sık görülen sözcükler belirlenerek sözcüklerin belirli seçimlerini ve sözcük çevresinde bulunan sözcüklerle ilişkisini ve eşdisimsel yapıları ortaya koymaktadır (Sinclair, 2004). İşaret dillerinde eşdizimlilik, sıklık temelli yaklaşımla dil edinimi ve eğitimi üzerine katkı sağlayacağı düşünülerek incelenmiştir (örn., Cowie, 1998; Langer&Schulder, 2020; Hou, 2020). İşaret dilinde yapılacak çalışmaların dil edinmine, işaret dili öğretimine, çeviri alanına, makine çevirisine, ve sözlük çalışmalarına katkı sunacağı düşünülmektedir (Cresdee&Johnston, 2014;Koziol vd.2012;Koziol vd.2013;Ping-xin, 2011;Rambousek&Horák, 2015;Uchida vd.2019) İşaret dillerinin modalitesi sebebiyle sıklık çalışmalarında kullanılan yöntemsel zorluklara sebep olabilmektedir (Johnston, 2010; Makaroğlu, 2021). Eşdizim açısından, işaret dillerinin eşzamanlı üretim olanağı sebebiyle 4 sözcüklü dizilim karmaşıklığa yol açacaktır, bu sebeple, bu çalışmada kök sözcüğün 2 sol ve 2 sağ yanında (SOL1/2;SAĞ1/2) bulunan sözcüksel birimlere ve sınıflandırıcılar incelenecektir. Ayrıca eşzamanlı yapılarda her iki elin gerçekleştirdiği işaretler farklı sözcükler olarak ele alınmıştır.
Bu çalışmanın örneklemi TİD Derlem Projesinden (Dikyuva vd., 2015) alınan 94,291 sözcük / işaret’ten (token) oluşmaktadır. Bu çalışma alanında ilk olmakla birlikte cevaplamayı hedeflediği araştırma soruları şöyledir: (i) TİD’de GÜZEL işaretinin seçimleri ve sözcük çevresinde bulunan sözcüklerle sözdizimsel ve anlambilimsel ilişkileri nasıldır? ve (ii) TİD’de GÜZEL sözcüğünden oluşan eşdizimli yapıların sözcüksel işlevi ve gerçekleştirdiği sözcüksel seçimleri nedir?
Ön bulgulara göre, güzel sözcüğü 1,348 kere ve %1.43 oranında kullanılmıştır. GÜZEL sözcüğüyle eşdizimli yer alan en sık 10 sözcük: İM (670), GÜZEL (306), DEĞİL (148), VAR (79), GİTMEK (66), BİR(52), EVET(51), HEPSİ(45), ŞİMDİ(44), BAKMAK(43). GÜZEL sözcüğü en sık IM(adıl gösteren parmak gösterme) kullanılmaktadır, ayrıca bu tablo GÜZEL eşdizimlilik açısından sözcük seçimlerini göstermektedir. Sözcük ulamı açısından ad ulamına ait sözcükleri sadece SOL1 ve SAĞ2 konumlarında izin verirken, SAĞ2 konumunda daha az seçtiği bir sözcük türüdür (Tablo,2).
