OYUNLARDA VERİ REJİMİ: DİJİTAL GÖZETİMİN YENİ ANATOMİSİ

Özdemir M., Özdemir E. E.

VIII. Uluslararası Yeni Medya Konferansı- Gözetim Kapitalizmi: Algoritmalar ve Kültür, İstanbul, Türkiye, 4 - 05 Aralık 2025, cilt.1, sa.1, ss.1-2, (Özet Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1-2
  • Ankara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu bildiri, dijital oyunların günümüzde yalnızca eğlence temelli bir kültürel üretim alanı olmaktan çıkarak veri merkezli bir gözetim altyapısına dönüştüğünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Dijital kapitalizmin yükselişiyle birlikte oyun platformlarının, kullanıcı davranışlarını sürekli izleyen, sınıflandıran ve ticarileştiren karmaşık algoritmik sistemlere dayandığı görülmektedir. Bu bağlamda “veri rejimi” kavramı, dijital oyun ekosisteminin hem ekonomik işleyişini hem de kültürel-siyasal etkilerini açıklamak için analitik bir çerçeve sunmaktadır.

Literatür, özellikle 2010 sonrası yayınlarda, oyunların görünmez veri toplama mekanizmaları üzerinden bir gözetim ekonomisi kurduğunu vurgulamaktadır. Oyun içi hareketlerin, tercihlerin, satın alma davranışlarının ve hatta sosyal etkileşimlerin davranışsal veriye dönüştürülmesi, oyuncuları aynı zamanda birer veri üreticisi ve dijital emek sağlayıcısı konumuna getirmektedir. Bu süreçte algoritmik rasyonalitenin belirleyici olduğu; oyunların kullanıcı deneyimini kişiselleştirirken aynı zamanda belirli çıkar ilişkilerini yeniden üreten opak karar mekanizmalarına bağımlı hâle geldiği görülmektedir.

Bu bildiri, veri rejiminin üç temel bileşenini analiz etmektedir:

Davranışsal veri üretimi ve gözetim pratikleri,

Algoritmik yönetişim, önyargı ve şeffaflık sorunu,

Dijital emek biçimleri ve ekonomi-politik sonuçlar.

Bu üç bileşen, literatür taraması aracılığıyla sistematik biçimde değerlendirilmiş; dijital oyunların ekonomik, kültürel ve normatif etkilerini açıklayan bütüncül bir kuramsal çerçeve sunulmuştur. Çalışmanın temel tezi, dijital oyunların günümüz bilgi ekonomisinde giderek merkezileşen “veri rejimleri”nin hem laboratuvarı hem de hızlandırıcısı hâline geldiğidir. Bunun sonucunda oyunlar, kültürel deneyimin tasarlanmasını aşarak, veri üzerinden kurulan yeni bir iktidar ve gözetim mimarisinin taşıyıcılarına dönüşmektedir.

Bu bağlamda bildiri, dijital oyun çalışmalarını gözetim kapitalizmi, algoritmik kültür ve platform ekonomisi literatürüyle ilişkilendiren yeni bir tartışma alanı açmayı hedeflemekte; dijital veri yönetimi, mahremiyet, kullanıcı hakları ve teknolojik düzenleme açısından eleştirel değerlendirmeler sunmaktadır.