Akademik Veri Yönetim Sistemi
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, cilt.31, sa.1, ss.1-31, 2025 (Hakemli Dergi)
Karanlık tasarımlar, dijital ortamlarda kullanıcıları manipüle etmek amacıyla oluşturulan ve onları kendi çıkarlarına uygun olmayan seçimler yapmaya yönlendiren aldatıcı arayüzlerdir. Bu arayüzler kullanıcılardan önemli bilgilerin gizlenmesi, kullanıcıları şaşırtan kelime oyunlarına başvurulması, kullanıcılara duygusal mesajlar gönderilmesi veya bazı seçeneklerin görsel olarak öne çıkarılması gibi farklı yöntemlerden yararlanmaktadır. Avrupa Birliği’nde haksız ticari uygulamaların özel bir türü olarak düzenlenen karanlık tasarımlar, Türkiye’de de Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ile yasaklanmıştır. Bu makalede öncelikle karanlık tasarımların tanımı yapılmakta, sonrasında kavramın özellikleri açıklanarak Reklam Kurulu’nun karanlık tasarımlarla ilgili son yıllarda verdiği kararları incelenmektedir. Karanlık tasarımlarla ilgili mevzuatın da değerlendirildiği çalışmada, konunun özellikle ticaret hukuku ve reklam hukuku ile olan ilişkisine odaklanılmaktadır.
Dark patterns are deceptive interfaces designed to manipulate users in digital environments, steering them towards choices that are not in their best interest. These designs employ various methods, including hiding critical information from users, providing misleading explanations, sending emotional messages, or visually highlighting certain options. Dark patterns are regulated both in Türkiye and the EU as a specific form of unfair commercial practices. These kinds of practices have been evaluated in recent years through the decisions of the Advertisement Board in Türkiye. This article begins by defining the concept of dark patterns and subsequently elaborating on their characteristics. It proceeds to analyze recent decisions issued by the Advertisement Board regarding the use of dark patterns. Furthermore, the study evaluates the relevant legal framework, with particular emphasis on the intersection of dark patterns with commercial law and advertising law.