Bu araştırma, Safkan Arap atı kısraklarında, dondurulmuş-çözdürülmüş spermayla farklı dozlarda ve farklı zamanlarda yapılan tohumlamaların ve kısrak yaşının döl verimi üzerine etkisinin araştırılması amacıyla yapılmıştır. Toplam 48 Arap atı kısrağı 50×106 motil spermatozoa içeren 0.5 ml'lik (400×106), (800×106) ve (1200×106) dondurulmuş-çözdürülmüş sperma ile suni olarak tohumlanmıştır. Tohumlamalar yapılırken her bir grup kendi içerisinde rasgele iki alt gruba ayrılmış; yarısı ovulasyon öncesi (follikül çapı 40-45 mm iken), yarısı da ovulasyon sonrası dondurulmuş-çözdürülmüş sperma ile tohumlanmışlardır. Gebelik oranları, doz gruplarında (400×106, 800×106 ve 1200×106) sırasıyla % 12.5 ± 9.4; 37 ± 11.7 ve 37.5 ± 11.4; tohumlama zamanı gruplarında (ovulasyondan önce ve sonra) % 37.5 ± 9.6 ve 20.8 ± 9.7; yaş gruplarında sırasıyla % 28.1 ± 8.2 ve 31.3 ± 11.7 olarak kaydedilmiştir. Gebelik oranına sperma dozu, tohumlama zamanı ve yaşın etkisi istatistik olarak önemsiz (p>0,05) bulunmuştur. Sonuç olarak, Arap atı yetiştiriciliğinin gelişmesi için sorunların belirlenmesi, çözümlerin araştırılması ve çeşitli suni tohumlama uygulamalarının fertilite sonuçlarının ortaya konması gerekmektedir. Fertilitenin arttırılması için de tohumlama dozları ve zamanlarının belirlenmesi önem taşımaktadır. Arap atlarında dondurulmuş spermayla yapılan tohumlamaların fertilite ile ilişkilisini ortaya koyan araştırmalar sınırlıdır. Yapılan çalışma Türkiye arap atı yetiştiriciliğinde dondurulmuş sperma ile gerçekleştirilmiş olması ve fertilite oranlarını ortaya koyması açısından orijinal bir çalışmadır. Bu çalışma, ileride yapılabilecek arap atı yetiştirme programı çalışmaları için öncü olacağı düşünülmektedir
In this study the influence of three different factors (semen dose, age, insemination time) on fertility were investigated. 48 mares were inseminated with 400×106 and 800×106 and 1200×106 (0,5 ml, French straw) frozen-thawed semen, in breeding season. Each group were randomly divided into two sub-groups, inseminated before (when follicle diameter was 40-45 mm) and after ovulation. The average number of pregnancy rates were 12.5 ± 9.4; 37 ± 11.7 and 37.5 ± 11.4 % at dose groups (400×106, 800×106 and 1200×106), 37.5 ± 9.6 and 20.8 ± 9.7 % at insemination time groups (before and after ovulation), 28.1 ± 8.2 and 31.3 ± 11.7 % in age groups , respectively (p>0.05). As a result, for the optimization of fertility related issues such as; insemination time, dose, age have to be identified and solutions need to be revealed for the development of artificial insemination programs in Arabian horse breeding systems. Fertility related studies with frozen-thawed semen are quite limited in Arabian horse artificial programs. Current study is expected to provide important contribution to the artificial insemination programs with frozen thawed semen for Arabian horse breeds as a pioneer study in Turkey. This research will lead to future investigations on local Arabian horse breeding programs
