Ankara ve Arkeoloji Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 20 - 22 Aralık 2023, ss.16
ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ ANKARA SEKSİYONUNDAN BİR GRUP HEYKELTIRAŞLIK
ESERİ
Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin en yeni bölümlerinden biri olan “Klasik
Eserler” ya da “Ankara Seksiyonu” çoğunluğu Ankara içinden veya yakın
çevresinden çoğunluğu satın alma, müsadere yoluyla veya kurtarma kazılarından
gelen eserlerden oluşmaktadır. Hem sergi salonunda hem de müze bahçesinde 20’yi
aşan sayıda eser bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Tekil örneklerin
dışında özellikle eserler arasında birkaç grubun varlığı dikkati çekmektedir.
Bunlar içerisinde Phrygia Bölgesi’nde saygı gören Büyük Çiftçi Tanrısı Zeus
Bronton’a ait büstler ilk görülenlerdir. Anadolu’nun Batısında özellikle
Phrygia, Bithynia gibi bölgelerde karşılaşılan Zeus Bronton büstleri yassı
formları ile büst ya da kabartmalı büst denilebilecek türdendir. Anadolu
sathında bugüne kadar tespit edilmiş olanlar arasında gerek giyimi gerekse de
saç stili ile kendi içerisinde farklı gruplara ayrıldığı görülen Zeus Bronton
ikonografisi içinde Anadolu Medeniyet Müzesi örnekleri genelde çıplak olarak betimlenmiş
üst gövde bölümü ve sol omuz üzerine tomarlanmış himationun kumaş yığını
şeklindeki ikonografi ile karşımıza çıkmaktadırlar. Hem himationun vücut üzerinde
taşınma biçimi hem de başın arkasındaki tacın biçimi Anadolu Zeus Bronton
ikonografisi içerisinde Anadolu Medeniyetleri Müzesi örneklerinin ait
olabileceği alt grup hakkında ipuçları vermektedir. Bu eserler olasılıkla
kendileri için hazırlanmış olan altarların üzerine yerleştirilmekteydiler.
Diğer bir eser grubunu ise Asklepios ve Hygieia heykelleri oluşturmaktadır.
Küçük boyutlu mermer heykellerden olan Asklepios’un Telesphoros ile grup
halinde sağ tarafından yılanlı asası ile betimlendiği gibi sadece sağ tarafında
yılanlı asası olacak şekilde olan bir tipleme ile de görülmektedir. Şifa
tanrısı olarak da tanınan, muhtemelen Asklepios’un oğlu olduğu düşünülen, Frig
Başlığı ve geniş pelerin ile çıplak ayaklı bir çocuk olarak betimlenen
Telesphoros, bu betimi ile hem Asklepios hem de Hygieia ile ilintilidir.
Telesphoros’un iyileşme sürecini temsil ettiği ve bu giysisi ile iyileşme sürecindeki
kişilere benzetildiği düşünülmektedir. Ankara eserleri arasında dikkati çeken
bir diğer bir eser ise Hygieia heykelidir. Hygieia uyku tanrısı Hypnos ile birlikte
betimlenmiştir. Hygieia-Hypnos grubunda yer alan uykunun tanrısı genel
ikonografisi bakımından kanatlı genç bir
adam olarak tanımlansa da Hygieia ile olan betimlerinde daha çok kanatlı bir
çocuk olarak tasvir edilmiştir. Eserlerin çoğunluğu MS 2-3. Yüzyıllar arasına
tarihlendirilmektedirler.