Türk Tamgaları Üzerine Bir Deneme


Creative Commons License

Gömeç S. Y.

Manas Journal of Social Studies, cilt.13, sa.2, ss.678-699, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 13 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2024
  • Doi Numarası: 10.33206/mjss.1440716
  • Dergi Adı: Manas Journal of Social Studies
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.678-699
  • Ankara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bilindiği üzere tamga geleneğinin kökenleri Milattan önceki çağlara kadar inmekte olup, günümüzde de bilhassa Hazar ötesi Türkleri diye adlandırdığımız gruplar buna büyük önem vermektedir. Bu tamgaların bir kısmı yazılı kitabelerin, bazıları mezar taşları diyebileceğimiz balbalların, bir bölümü kayaların, bazıları da hayvanların üstüne vurulmuş durumdadır. Tamga kısaca bireyi ya da toplumu ifade eden özel işaretlerdir. İşte bu noktada Türk insanı kendisine ait canlı-cansız herşeye bu tamgaları kazımıştır. Bunlar bazan birbirlerine benzese de esas itibarıyla hepsi değişiktir. Türk kültür hayatında önemli bir yeri bulunan tamgalar, bu milletin düşünce dünyasını yansıtırken, onun sahip olduğu varlıkların tapu belgesi konumundadır. İşte tarihin başlangıcından beri düzenli bir aile ve toplum yapılanması içerisindeki Türkler kendi farklılıklarını ortaya koymak amacıyla bir tür hususi imzaları olan tamgaları kullanmıştır. Biz bu çalışmada öncelikli olarak metindeki dört tabloda yer alan tamgaların benzerlerini önce Oguzlarınkiyle, sonra da bugün yaşayan bazı Türk boylarının tamgalarıyla eşleştirmeye gayret ettik. Netice olarak bu araştırmanın en azından bu konu hakkında çalışacaklara birtakım ham malzemeleri sağlaması açısından faydalı olacağına inanmaktayız.
As it is known, the origins of the seal (tamga) tradition go back to the ages before Christ, and today, especially the groups we call the Trans-Caspian Turks attach great importance to this. Some of these seals are inscribed on inscriptions, some on balbals that we can call tombstones, some on rocks, and some on animals. Tamga are special signs that express the individual or society in short. At this point, Turkish people have engraved these seals on everything that belongs to them, animate and inanimate. Although they are sometimes similar to each other, they are essentially all different. The seals, which have important Turkish cultural changes, reflect the world of thoughts of this nation and are the title deed documents of the assets owned by this nation. Since the beginning of history, Turks in a regular family and society structure have used seals, which have a kind of special signature, in order to reveal their differences. In this study, we first tried to match the tamgas of the four tables in the text with those of the Oguz and then with the tamga of some Turkish tribes living today. In conclusion, we believe that this research will at least be useful in terms of providing some raw materials for those who will work on this subject.