Bu çalışmada; Kalecik karası, Öküzgözü, Erciş ve Cabernet Sauvignon üzüm çeşitlerinde ikincil bitki ürünü üretmek amacıyla elde edilen kallusların kalitesi üzerine; çeşit, besin ortamı ve eksplant tipinin etkisi araştırılmıştır. Eksplant kaynağı olarak sürgünlerin orta bölümünden alınan yaprak ayası ve boğum araları kullanılmıştır. Dikimler, 1.0 μM BAP (6-benzilaminopürin), 0.1 μM 2,4-D (2,4-diklorofenoksi-asetik asit), sakkaroz (%2) ve agar (% 0.8 ) ilave edilmiş MS ve Gamborg B5 katı temel besin ortamlarına yapılmıştır. Hazır besin ortamlarından MS besin ortamı saf su içerisine litreye 4.4 g, B5 ortamı ise 3.2 g katılarak hazırlanmıştır. Her iki besin ortamının da pH değeri 5.7’ye ayarlanmıştır. Kalluslar karanlıkta ve 25C’de inkübe edilmiş ve 21 gün ara ile iki defa alt kültüre alınmıştır. Araştırma sonucunda, kallus kalitesini ifade eden I. tip kallus oluşumunun besin ortamı, üzüm çeşidi ve eksplant tipine göre değiştiği belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan iki farklı besin ortamından B5 besin ortamının, I. tip kallus oluşumu bakımından MS ortamına göre daha başarılı olduğu saptanmıştır. En yüksek I. tip kallus oluşumu gösteren üzüm çeşidi Cabernet Sauvignon (%74.73), en düşük I. tip kallus oluşumu gösteren üzüm çeşidi ise Öküzgözü (%23.20) olmuştur. Kullanılan eksplant dikkate alındığında, I. tip kallus oluşumu bakımından yaprak ayalarının boğum aralarına göre daha başarılı sonuçlar gösterdiği belirlenmiştir.
In this study, the effects of cultivar, nutrient media and explant type on calli quality were investigated to provide for production of secondary metabolite in “Kalecik karası”, “Öküzgözü”, “Erciş” and “Cabernet Sauvignon” grape cultivars. Lamina and internodes obtained from the middle part of the shoots were used for an explants source. Calli were planted in the media contained 1.0 μM BAP (6-benzylaminopurine), 0.1 μM 2,4-D (2,4- dicholorophenoxy-acetic acid ), sucrose (2%) and agar (0.8%) and Gamborg B5 solid media. From the ready media, MS was prepared with adding 4.4 g and B5 with adding 3.2 g for per liter water. pH values of both media were fixed as 5.7. Calli were incubated in the darkness with 25°C temperature and sub-cultivated in two times with 21 d interval. As result of this study, it should be stated that type I callus formation indicated for callus quality was changed with media, genotype and explants types. From the two media, B5 was more favorable than MS for the formation of type I callus. The highest and least type I callus formations were observed in “Cabernet Sauvignon” (74.73%) and “Öküzgözü” (23.20%) respectively. As considered two explants, it was observed that lamina was more favorable for the type I callus formation.
