Amaç: Bu çalışmada tarihin köklü medeniyetlerinden beslenen, tıp tarihi açısından önemi dünyaca bilinen Çukurova’nın az bilinen bir bölgesi olan Osmaniye’nin Cumhuriyet sonrası dönemde sağlık hizmetlerine katkılarıyla dikkat çeken Aktar Çolak Şaban, Dr. Mahmut Kobaner ve Ecz. Hüseyin Dartar ele alınacaktır. Bu bağlamda elde edilen kaynaklar ışığında, bu üç kişinin sağlık alanındaki hizmetlerinden yola çıkılarak Osmaniye’nin 2000’li yılların başına kadar sağlık geçmişi tıp evrimi bakış açısıyla değerlendirilecektir. Yöntem: Çalışma sözlü tarih ve literatür araştırması olarak tasarlanmıştır. Mayıs 2023-Eylül 2023 arasında gerçekleştirilmiştir. Birincil kaynaklara ulaşılarak öncelikle araştırmaya konu olan figürlerin özgeçmişleri öğrenilmiş, eğitim ve meslek yaşamlarına ait belgeler ve fotoğraflar temin edilmiştir. İkincil kaynaklara ulaşmak için Adana ve Osmaniye Sağlık Müdürlükleri ve Tabip Odalarının yanında Osmaniye’nin yerel gazetelerinin döneme ilişkin arşivler ilgili kişilere ulaşılarak sorgulanmış, bunun yanında kapsamlı bir alanyazın taraması yapılmıştır. Zaman, mekân ve kişiler temelinde Osmaniye’nin yakın dönem sağlık tarihi evrimsel bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Bulgular: Aktar Çolak Şaban, Dr. Mahmut Kobaner ve Ecz. Hüseyin Dartar’ın kısa kaynak kişilerin aktardıkları bilgiler ışığında özgeçmişleri oluşturulmuştur. Ayrıca kaynak kişiler aracılığı ile temin edilen araştırmaya konu olan figürlerin eğitim ve meslek yaşamına dair diplomalar, kaşeler, reçeteler, fotoğraflar ve ilgili belgeler kullanılarak tartışılmıştır. Sonuç: Verdikleri sağlık hizmetleriyle bölgede birer değer olarak kabul edilen bu üç önemli figür, sağlık meslek mensuplarının etik değerlerini tarihten günümüze taşımış, rol model olmuş, mesleki anlamda güçlü bir etkileşim ve iş birliği ile halk sağlığını geliştirmiş, kendilerine has özellikleriyle toplumun gönlüne girmiş ve Osmaniye’nin yakın dönem sağlık tarihine isimlerini yazdırmışlardır.
Aim: In this study, Aktar Çolak Şaban, Dr. Mahmut Kobaner, and Pharmacist Hüseyin Dartar, who have played noteworthy roles in the healthcare services of Osmaniye, a relatively less-known region of Çukurova, nourished by the deep-rooted civilizations of history, will be discussed. Within this context, utilizing the sources at hand, the healthcare history of Osmaniye up until the early 2000s will be assessed through the perspective of the evolution of medicine. Methods: The study designed as an oral history research and literature review. It was conducted between May 2023 and September 2023. Accessing primary sources, the first step involved learning the biographies of the figures under investigation and obtaining documents and photographs related to their education and professional lives. To reach secondary sources, archives of Adana and Osmaniye Health Directorates, as well as Medical Chambers, were consulted. Archives of local newspapers in Osmaniye pertaining to the period were also explored by contacting relevant individuals. Additionally, a comprehensive literature review was conducted. Osmaniye's recent healthcare history was evaluated through an evolutionary approach based on the factors of time, space, and individuals. Results: Aktar Çolak Şaban, Dr. Mahmut Kobaner and Pharmacist. Hüseyin Dartar's curriculum vitae was created in the light of the information provided by the reference people. In addition, diplomas, stamps, prescriptions, photographs and relevant documents regarding the education and professional life of the figures subject to the research, obtained through resource persons, were discussed. Conclusion: These three prominent figures, considered as valuable contributors to the region through the healthcare services they provided, have carried the ethical values of healthcare professionals from history to the present day. They have served as role models, exerting a strong influence and collaboration in their professional capacity to improve public health. With their distinctive qualities, they have endeared themselves to the community, leaving their names in the recent healthcare history of Osmaniye.
