Akademik Veri Yönetim Sistemi
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK, KENT VE DOĞA, M.Kemal ÖKTEM, Leyla ÇİFTÇİ, Editör, GAZİ KİTABEVİ LTD.ŞTİ, Ankara, ss.97-127, 2023
SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTSEL SU YÖNETİMİ: ANKARA İLİ SU AYAK İZİ YAKLAŞIMI
Özet
Dünyada nüfus artışı ve artan refah ile su, enerji ve gıdaya
olan ihtiyaç artmakta, paralelinde yeterli miktar ve kalitede su arzı
azalmaktadır. Ayrıca, iklim değişikliğinin yarattığı kuraklık veya sel
etkisiyle ekosistem üzerinde olumsuz etkiler ortaya çıkmaktadır. Suya olan
ihtiyacın artmasıyla su kaynaklarının geliştirilmesi, suyun istenilen yer ve
zamanda, istenilen miktar ve nitelikte bulundurulması, sektörler arasında
tahsisi, kayıp ve kaçakların kontrolüne yönelik çözüm önerileri aranmaktadır.
Dünyada yeraltı ve yerüstü olmak üzere toplam
kullanılabilir suyun sektörler bazındaki dağılımı yıldan yıla ve sektör
gelişimlerine bağlı olarak kıtalar bazında değişiklik göstermektedir. Suyun
temel kullanıcısı olan evsel (içme kullanma), endüstriyel ve tarımsal
sektörlerin, dünya genelindeki su kullanım miktarlarına bakıldığında tarımsal
kullanım %69, endüstriyel kullanım %19, evsel kullanım ise %12 civarındadır.
Türkiye’de toplam su varlığının yaklaşık %75’i tarımda kullanılırken, Avrupa’da
toplam su varlığının %33’ü sulamada kullanılmaktadır. Bu oran Güney Avrupa’da
%75’e çıkmaktadır. Orta ve Batı Avrupa’da ise suyun büyük kısmı (%57) özellikle
soğutma amaçlı olarak enerji üretimi ve kentlerde içme-kullanma suyu olarak
kullanılmaktadır.
Sürdürülebilir kalkınmanın amaçlarından sağlıklı
yaşam, güvenli gıda ve suya erişim; öncelikle toplumun sosyo-ekonomik ve çevresel
gelişimi, sonrasında kaynakların verimli ve sürdürülebilir kullanımı ile mümkün
olacaktır. Bu kaynakların başında ise evsel, endüstriyel ve tarımsal kullanımda
esas olan su gelmektedir. Su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımında ana
hedef; daha az su ile daha fazla üretmek, birim sudan maksimum faydayı elde edebilmektir.
Bu bağlamda; tüm sektörlerde sürdürülebilir su yönetimi stratejileri ve politikaları
ile bu politikalara ışık tutacak veri bilimine dayalı modellerin geliştirilmesi
önemli hale gelmiştir.
Uluslararası ve ulusal ölçekte pek çok kurum ve
kuruluş iklim değişikliğine uyum ve su yönetimine ilişkin eylem planları
geliştirmektedir. Eylem planlarının ana çerçevesi yerüstü ve yeraltı su
kaynaklarının entegre bir yaklaşımla tanımlanması, geliştirilmesi, tüm
sektörlerde (içme-kullanma suyu, sanayi ve tarım) su ihtiyacının belirlenmesi
ve arz-talep dengesinin sağlanmasıdır. Su ihtiyacının tanımlanmasında yeni
yaklaşımlardan biri olan su ayak izi, kentsel su yönetiminde bir araç olarak kullanılmaktadır.
Bu bölümde, sürdürülebilir kentsel su yönetiminin temel unsurları verilmiş ve
örnek olarak Ankara ili mevcut su kullanımının su ayak izi yaklaşımıyla
değerlendirilmesine yönelik bir çerçeve ve su ayak izi haritasının
oluşturulmasına temel teşkil edecek akış şeması oluşturulmuştur. Bu tür
değerlendirmeler, ekosistemin sürdürülebilirliği, kentlerin su verimliliğini
artırma ve gıda güvenliği de dâhil olmak üzere kaynaklarla ilişkili riski
azaltma çabalarına ve sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilir su yönetimi, iklim
değişikliği, entegre su yönetimi, ekosistem, su ayak izi.
SUSTAINABLE URBAN WATER
MANAGEMENT: ANKARA PROVINCES’ WATER FOOTPRINT APPROACH
Abstract
With population growth and increasing prosperity globally, the need for
water, energy and food increases with the supply of water in sufficient
quantity and quality also decreasing simultaneously. The negative ecosystem
effects are also more apparent as a result of climate change driven drought or
flood effects felt more severely in the recent past. With the increasing need
for water, solutions and recommendations are sought for the sustainable
development of water resources with regard to the availability of water in the
desired quantity and quality at the desired place and time, its allocation
among sectors and the control of losses and illegalities in water use.
The distribution of total usable water, including underground and
surface water, on a sectoral basis in the world varies from one year to another
and on a continental basis depending on sectoral developments. A close look at
the sectoral distribution of water use worldwide by the domestic (drinking),
industrial and agricultural sectors, which are the main users of water,
agricultural use stands at 69% while industrial and domestic use are at 19% and
12% respectively. While approximately 75% of the total water availability in
Turkey is used in agriculture, 33% of the total water availability in Europe is
used for irrigation and increases to 75% in Southern Europe. In Central and
Western Europe, most of the water (57%) is used for energy production,
especially for cooling purposes, and as drinking water in cities.
The goals of sustainable development include healthy living, access to
safe food and water. This can be made possible first by a conscious
socio-economic and environmental development of the society and then with the
efficient and sustainable use of resources. One of the most important of these
resources is water, which is essential for domestic, industrial and
agricultural use. The main goal in the sustainable use of water resources is to
aim at producing more with less water and to obtain maximum benefit per unit of
water. In this context, it has become important to develop sustainable water
management strategies and policies in all sectors as well as data science-based
models that will shed light on these policies.
Many institutions and organizations on an international and national
scale are developing action plans regarding climate change adaptation and water
management. The main framework of these action plans is to define and develop
surface and underground water resources with an integrated approach, determine
water needs in all sectors (drinking water, industry and agriculture) and
ensure supply-demand balance. Water footprint, one of the new approaches to
defining water needs, is used as a tool in urban water management. In this
section, the basic elements of sustainable urban water management are given
and, as an example, a framework for evaluating the current water use in Ankara
with the water footprint approach and a flow chart that will form the basis for
creating a water footprint map are created. Such assessments will contribute to
sustainable development and efforts to reduce resource-related risk, including
ecosystem sustainability, increasing the water efficiency of cities and food
security.
Keywords:
Sustainable water management, climate change, integrated water management,
ecosystem, water footprint.