İslâm hukukunda küllî kâideler, fıkhın ilk dönemlerinden itibaren gündemde olan bir alan olmuştur. Küllî kâideler içinde özellikle kavâid-i külliye-i kübrâ olarak düzenlenen “bir işten maksat ne ise hüküm ona göredir”, “şekk ile yakîn zâil olmaz”, “meşakkat teysîri celbeder”, “zarar izâle olunur” ve “âdet muhakkemdir” kâidelerinin ayrı bir yeri bulunmaktadır. Fıkhın bütün alanlarını kuşatan küllî kâideler, Mecelle’nin Kitâblarında farklı konularla örneklendirilmektedir. Mecelle’nin muhayyerlik konuları ile ilgili Fasıllarında da küllî kâideler yoğun bir şekilde işletilmektedir. Muhayyerlikler, akdin taraflarının akde dair rızalarının tam bir şekilde gerçekleşmesi sürecinde, akdi kurma veya feshetme arasında taraflara tanınan yetkiyi ifade etmektedir. Muhayyerlikler ile ilgili düzenlemelerin özellikle meşakkat ve zarar konularıyla doğrudan irtibatlı olduğu görülmektedir. Örfün de meşakkati giderme ve zararı önleme noktasında etkin bir rolü bulunmaktadır. Akdin tarafları arasında akitle ilgili olarak meydana gelen anlaşmazlıkların çözümünde istishâb da önemli bir yere sahiptir. Çalışmamızda Mecelle’nin muhayyerliklerle ilgili Fasılları özelinde küllî kâidelerin Mecelle’deki tezâhürleri incelenmekte, küllî kâidelerin Mecelle’nin muhayyerliklerin de içinde bulunduğu maddelerinde meselelerin çözümünde denetim mekanizması olarak işletildiği üzerinde durulmaktadır.
Legal maxims in Islamic law have been an area that has been on the agenda since the early periods of fiqh. Among the legal maxims, “al-umūru bi maqāṣidihā”, “el-yaqīnu lā yazūlu bi al-shakk”, “al-ḍararu yuzāl”, “al-mashaqqa tajlibu al-taysīr”, “al-‘āda muḥaḳḳama” arranged as the grand legal maxims and have a separate place. The legal maxims encompassing all fields of fiqh are exemplified by different subjects in The Books of Majalla. The Chapters of Majalla related to the option rights (al-khiyār) are among the subjects in which the legal maxims are intensively applied. Option rights express the authority given to the parties between establishing or terminating the contract in the process of the full realisation of the consent of the parties to the contract. It is seen that the regulations related to the option rights are directly related to the issues of hardship and damage. Custom has an active role in eliminating the hardship and preventing harm. Istıṣhāb also has a prominent place in the resolution of disputes between the parties to the contract. In our study, the accommodations of the legal maxims in Majalla specific to the Chapters of Majalla related to the option rights are examined, and it is emphasized that the legal maxims are operated as a control mechanism in the solution of the issues including the option rights in the articles of the Majalla.