Akademik Veri Yönetim Sistemi
2. Ulusal Sağlıklı Yaşam ve Obezite Farkındalık Kongresi, Mersin, Türkiye, 12 - 13 Nisan 2023, cilt.1, ss.169, (Özet Bildiri)
Amaç: Obezite vücutta yağ dokusu miktarının sağlığı bozacak miktarda birikerek (Erkek:>%25; Kadın:>%30) morbidite ve mortalite riskinde artış ile birlikte beklenen yaşam süresini ve kalitesini azaltan karmaşık multifaktöriyel bir hastalıktır. Son verilere göre Türkiye %32,1’lik obezite prevelansı ile Avrupa’da birinci ve dünyada on sekizinci sıraya yerleşmiştir. Obezite ile mücadelede egzersiz, psikolojik, farmakolojik, cerrahi gibi çeşitli tedavi yöntemleri kullanılmakla birlikte son yıllarda uyku, melatonin ve obezite arasındaki ilişkinin araştırıldığı görülmektedir. Bu çalışmada uyku süresi ve melatonin ile obezite arasında ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışma kapsamında öncelikle uyku süresinin enerji alımına ve vücut kompozisyonu üzerindeki etkilerini gösteren çalışmalar derlenmiştir. Akabinde uyku zamanlaması ve melatoninin obezite ile ilişkisi ortaya koyulmuştur.
Sonuç ve Öneriler: İncelenen çalışmalarda kısa süreli uykunun (<5 saat), anorektik hormon olan leptinin dolaşımdaki düzeyini önemli derecede azalttığı, oreksijenik hormon olan ghrelinin düzeyini arttırdığı, sağlıksız besin tercihlerine yöneltip vücut ağırlığını arttırdığı görülmüştür. Uyku-uyanıklık döngüsü pineal bez tarafından gece karanlık ortamda salgılanan ve ışıkla salınımı azalan melatonin hormonu düzenlenmektedir. Melatonin diyet suplemantasyonu obezite, diyabet ve diğer ilişkili komplikasyonların tedavisinde ve önlenmesinde potansiyel olarak etkili ve güvenli olarak nitelendirilmektedir. Melatonin desteği verilerek (1-10 mg/gün) yapılan çalışmalarda ise destek alan bireylerin vücut kompozisyonlarında, inflamatuvar belirteçlerinde olumlu gelişmeler tespit edilmiştir. Gece çalışan bireylerde gerek gece besin alımı gerekse melatonin salınımının azalmasıyla birlikte obezite ve inflamasyonun daha yüksek olduğu saptanmıştır. Bu bağlamda güncel obezite tedavisi ve yaklaşımlarında uyku süresinin ve zamanlamasının ön plana çıkarılması gerekmektedir. Gece karanlığında 7-9 saat arasında uykunun sağlıklı yaşam ve obezite tedavisi için kullanılması ve rehberlerde yerini alması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Obezite, Uyku, Işık, Melatonin, Sağlık