Türkiye’de uzun dönem yağış verileri kullanılarak ulusal ölçekte RUSLE-R faktörünün belirlenmesi


Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Pınar KAYA

Danışman: GÜNAY ERPUL

Özet:

Rüzgar erozyonu belirli alanlarda etkin olurken, Türkiye genelinde su erozyonu yaygın olarak görülen bir erozyon şeklidir. Bu yüzden, ülkesel, bölgesel veya havza düzeyinde, su erozyonu veri tabanlarının - ki bunlar iklim, toprak, topografya ve arazi kullanımının ölçülebilir ve hesaplanabilir değişkenleridir - detaylı bir şekilde oluşturulmasına gereksinim vardır. Bu veri tabanlarının başında iklim gelmektedir ve yağışların fiziksel özellikleri, konumsal ve zamansal değişimleri, vuruş enerjileri ve şiddetleri iklimsel erozyon tehlikesinin değerlendirilmesi açısından önemli olan iklim değişkenleridir. Neticede, yağışların erozyon oluşturma yeteneklerinin belirlenebilmesi ve bunun toprak erozyonu ve koruma önlemleri üzerine olan etkisinin değerlendirilebilmesi için, yağış enerji ve şiddetlerinin analiz edilmesi ve anlaşılmasına büyük gereksinim vardır. Su erozyonu ile toprak kayıplarını belirlemek amacıyla geliştirilen RUSLE (Yenilenmiş Evrensel Toprak Kaybı Eşitliği - YETKE) metodolojisi, yağış ve yüzey akışların erozyon oluşturma gücünü (YETKE– R değişkeni), yağışların hem enerjileri hem de şiddetlerini hesaplamak suretiyle değerlendirmektedir. Bu çalışmada, Türkiye geneline yayılmış ve düzenli yağış ölçümlerinin yapıldığı 252 adet meteoroloji istasyonunun günlük yağış verileri kullanılarak, 1993 – 2004 yılları arasında oluşan her bir yağışın enerjisi ve şiddeti hesaplanmıştır. Ülke ölçeğinde yağış enerji ve şiddetlerinden YETKE – R değişkeni belirlenmiştir.