Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET DEMİROĞLU
Danışman: ERCAN BAYAZITLI
Özet:Buluş ve eser sahiplerinin fikri hakları, Türkiye'de genel hukuk tanımı içinde ve özellikle de vergi mevzuatında öteden beri "gayri maddi haklar" içinde ele alınmıştır. Gayri maddi mallar olan fikri emek ürünleri kapsamına, fikir ve sanat eserleri kadar patentler, markalar, sınai resim ve modeller, ticaret unvanları ile menşe ve mahreç işaretleri de girmektedir. Fikir ürünleri üzerindeki haklar kısaca "fikri haklar" olarak ifade edilebilir, ancak uluslararası ve ulusal mevzuat açısından "fikri mülkiyet hakları" kavramı daha kapsamlı ve doğru bir tanımlamadır. Fikri mülkiyet hakları, telif hakları ve sınai mülkiyet hakları olarak iki ana koldan oluşur. Fikri mülkiyet hakları alanında, İngiltere'deki gelişmelerin önemli bir yeri olmuştur. Daha sonra diğer ülkelere de yayılan fikri mülkiyet koruması, Türkiye'de Osmanlı döneminde çıkarılan telif haklarına ilişkin 1850 tarihli Nizamname, marka haklarına ilişkin 1871 tarihli Alameti Farika Nizamnamesi ve patent haklarına ilişkin 1879 tarihli İhtira Beratı Kanunu ile yasal düzenlemelere konu olmuştur. Dünya ölçeğinde birçok uluslararası anlaşmanın ilgi alanı olan fikri mülkiyet hakları, ulusal ölçekte de çeşitli yasal ve kurumsal düzenlemelerin konusu olmuştur. ABD, Japonya ve Avrupa bu alanda önemli güç merkezleridir. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO), bu alanda uluslararası işbirliği ve uygulama kolaylığı sağlayan önemli kuruluşlardır. Türkiye'de telif haklarına ilişkin mevzuat 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, sınai mülkiyet haklarına ilişkin mevzuat ise 1995 yılında çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler ve en son 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu temelinde oluşmuştur. Uygulamacı kuruluşlar, telif hakları için Kültür ve Turizm Bakanlığı, sınai mülkiyet hakları için Türk Patent ve Marka Kurumu ile yeni bitki çeşitleri açısından Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'dır. Biyoteknolojik buluşlar ve ilaçlar, bilgisayar yazılımları ve internet alan adları, ihtisas mahkemeleri ve haksız rekabet, ticari adlar gibi başka kuruluşların görev alanına giren konular ve tartışma alanları da vardır. Türkiye'de fikri mülkiyet haklarının vergilendirilmesinde, gerçek kişiler için Gelir Vergisi Kanunu, tüzel kişiler ve diğer kurumlar için ise Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri esastır. Diğer vergiler ve işlemlerde, Vergi Usul Kanunu, KDV Kanunu ile damga-harç ve veraset/intikal konularına ilişkin diğer kanunlar esas alınır. Fikri mülkiyet haklarının bedelinin ve dolayısıyla vergiye matrah olacak tutarının belirlenmesinde, Vergi Usul Kanunu yanında Türk Ticaret Kanunu ve uluslararası muhasebe standartları kapsamında yapılan düzenlemeler de önemlidir. Genel olarak, fikri mülkiyet haklarının değerlemesinde nakit akımlarının indirgenmesi, isim haklarından kurtulma gibi yöntemler kullanılsa da, muhasebe standartları ve vergi mevzuatı açısından maliyet bedeli temel esası oluşturmaktadır. Ancak, özellikle halka açık şirketlerin yatırımcıları için, bu hakların gerçeğe uygun değeri daha önemlidir. Söz konusu hakların muhasebe kayıtlarında açık ve doğru bir şekilde izlenmesi de, yatırımcılar yanında yöneticiler için de bilgi kaynağıdır. Fikri mülkiyet haklarının vergi sistemi ile ilişkisi genellikle üç aşamada söz konusudur. Bunlar; hakkın elde edilmesi, hakkın elde tutularak gelir getirici işlemlere konu edilmesi ve hakkın elden çıkarılmasıdır. Vergilendirme bu aşamalar esas alınarak yapılandırılmalı, uygulamacı kurumların işlem ücretleri buna göre gözden geçirilmelidir. Dünya ticaretinde küreselleşme ve rekabetin etkisiyle, özellikle fikri mülkiyet haklarına ilişkin vergileme eğilimleri değişmekte, kontrol edilen yabancı kurumları vergilendirme ve transfer fiyatlandırması gibi yöntemlerle ülke lehine ortam oluşumu hedeflenmektedir. Yeni fikirlerin teşviki ve ekonomik kalkınma açısından, fikri mülkiyet haklarından elde edilen gelirlerin genel olarak % 10 oranı düzeyinde vergilenmesi gerekmektedir. The intellectual rights of the inventors and the authors have been considered within the "intangible assets" regarding the definition of general law and especially the tax legislation for a long time in Turkey. Intellectual labor products, which are intangible goods, also include patents, trademarks, industrial paintings and models, trade names and signs of origins and places of origin as well as intellectual and artistic works,. The rights on intellectual products can briefly be expressed as "intellectual rights", but in terms of international and national legislation, the concept of "intellectual property rights" is a more comprehensive and correct definition. Intellectual property rights consist of two main branches: copyright and industrial property rights. In the field of intellectual property rights, developments in the UK have become important. Later on, Intellectual property protection spread to other countries have been issued the legislations in the Ottoman period in Turkey with the Regulation of 1850 on the copyright and Distinctive Signs Regulation of 1871 on trademark and Inventions Regulation of 1879 on patents. There are many international agreements in the global scale and various legal and institutional arrangements at the national level concerning the intellectual property rights. The USA and Japan and Europe have become important power centers in this area. The World Intellectual Property Organization (WIPO) and the World Trade Organization (WTO) are key organizations that provide international cooperation and implementation facilities in this area. Legislation in Turkey is based on Law No. 5846 concerning copyright and Decree Laws issued in 1995 and lastly Law No. 6769 concerning industrial property rights. The implementing organizations are the Ministry of Culture and Tourism for copyrights and the Turkish Patent and Trademark Agency for industrial property rights and the Ministry of Food, Agriculture and Livestock in terms of new plant varieties. There are also subjects and discussion areas been responsible by other organizations such as biotechnological inventions and medicines, computer software and internet domain names, specialized courts and unfair competition and commercial names. In the taxation of intellectual property rights in Turkey are in force Income Tax Law for real persons, Corporate Tax Law for legal entities and other institutions. In other taxes and transactions, Tax Procedure Law, VAT Law and other laws related to stamp duty and inheritance / transfer matters are in force as well. In the determination of the value of intellectual property rights and therefore the tax base, it is also important that the regulations made under the Turkish Commercial Code and international accounting standards are taken into consideration beside Tax Procedure Law. Generally, even if the methods such as the reduction of cash flows and the escape of name rights are used in the valuation of intellectual property rights, the cost basis is the basic principle in terms of accounting standards and tax legislation. However, for investors, especially those of publicly traded companies, the rightful value of these rights is more important. It is also a source of information for managers as well as investors to be recorded these rights clearly and accurately in the accounting. The relationship between intellectual property rights and tax system is usually in three stages. These; obtaining the right, subjecting the right to income transactions and disposal of the right. Taxation should be structured on the basis of these stages, and the transaction fees of the implementing institutions should be considered accordingly. Due to globalization and competition in the world trade, taxation tendencies on intellectual property rights has been changing and the formation of favourable environment for the country is aimed with methods such as transfer pricing and taxation of controlled foreign institutions. To support new ideas and economic development, income from intellectual property rights should generally be taxed at the rate of 10 % level.